Başkent Üniversitesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Evrim Şencan Gürtunca’nın girişimleriyle T.C. Dışişleri Bakanlığı Diplomatik Arşiv Başkanlığı ile Fransa Diplomatik Arşivindeki resmî belgeler derlendi.

T.C. Dışişleri Bakanlığı Diplomatik Arşivinden edinilen 40 belge üzerinde çalışılırken, Fransa Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığındaki 16 belge, Dışişleri Bakanlığı Andlaşmalar Genel Müdürü Büyükelçi Engin Yürür’e gönderildi. Sayın Büyükelçimizin koordinatörlüğüyle Osmanlıca uzmanları ve oluşturulan yayın kurulu titizlikle çalıştı. Kitabın editörlüğünü Doç. Dr. Evrim Şencan Gürtunca üstlendi. Böylece toplam 56 belge bir araya getirilerek, Kurtuluş Savaşının Karadeniz Ereğli’de vuku bulan tek deniz muharebesi olan Türk Fransız deniz savaşıyla ilgili bilinmeyen bilgiler ortaya çıkarıldı.

1921 yılında gerçekleşen bu muharebe ve muharebe sonundaki sözlü anlaşma, Ankara Hükümetinin ilk diplomatik zaferi olan Ankara Anlaşmasına giden yolu açtı.

Alemdar vapuru, 24 Ocak 1921’de, denizden silah ikmali için kullanılmak üzere Ankara Hükümetine bağlı milliciler tarafından kaçırıldı. Ancak, Mütareke gereği Karadeniz’e yerleşmiş olan Fransızlar tarafından fark edildi. Bunun üzerine C80 adlı Fransız muhribince durduruldu ve muhrip Alemdar’a ateş açtı. Başlayan deniz muharebesinde Türk mürettebat esir alındı. Yapılan ayrıntılı planla, esirler kurtulmayı başardı ve bu kez Fransızlar esir alındı. Türk mürettebat ise vapurun kontrolünü yeniden ele geçirdi. Muharebe sonunda Alemdar, bacasından yara aldı ve baş dümencisi Recep Kâhya şehit oldu. Recep Kâhya, Kurtuluş Savaşının tek deniz şehidi olarak tarihe geçti. Muharebenin bitiminde taraflar durumu barışçıl yolla çözme yolunu seçtiler. Alemdar’a dokunulmaması karşılığında Türkler Fransız esirleri serbest bıraktı. Olayın nihayetinde Türkler ve Fransızlar arasında sözlü bir anlaşma yapıldı ve bu anlaşma 1921 Ankara İtilafnamesine giden yolu açtı.

Bu kitaptaki resmî belgelerle, olay hakkında bilinen iki hata düzeltildi. Biri, olayın geçtiği tarihle ilgiliydi. Olayın 6 Şubat 1921’de yaşandığı sanılıyordu. Oysa, olayın miladi takvime göre 27 Ocak 1921’de gerçekleştirildiği belgelerle kanıtlandı. Diğeri ise, Alemdar’ın savaştığı muhribin adıyla ilgiliydi. Muhribin adı, çoğu çalışmada ve sanal ortamda C27 olarak geçmekteydi. Oysa, Fransız muhribini adının C80 olduğu yine Fransız diplomatik arşiv belgelerinde açıkça yazmaktadır.

Bu çalışmayla Alemdar vapuru olayı ilk kez resmî belgelerce aydınlatılmış oldu. Diğer yandan, bu eser, Türk diplomatik arşivinin başka bir ülkenin diplomatik arşiviyle işbirliği yaparak hazırladığı ilk eser oldu.