Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) tarafından yayınlanan beşeri kalkınma endeksi (BKE), 2022 yılında Türkiye genelinde önemli bir yükseliş göstererek 0,854 seviyesine çıktı. Bu endeks, bir bölgenin sağlık, eğitim ve gelir düzeyini değerlendirerek, bireylerin yaşam kalitesini ölçen önemli bir gösterge olarak kabul ediliyor.

Karadeniz Bölgesi’ne baktığımızda ise, 2018-2022 yılları arasında çeşitli illerin BKE verilerinde dikkat çekici farklılıklar bulunuyor. Bölgenin gelişmişlik seviyelerinin gözler önüne serildiği bu veriler, yerel kalkınma stratejileri, eğitim altyapısı, sağlık hizmetlerine erişim ve ekonomik kalkınma konularındaki farklılıkları net bir şekilde ortaya koyuyor.

KARADENİZ’DE BEŞERİ KALKINMA ENDEKSİ

Trabzon: 0,831 Trabzon, Karadeniz Bölgesi'nin önemli ekonomik ve kültürel merkezlerinden biri olarak, 2022 yılında 0,831’lik bir BKE değeriyle dikkat çekiyor. Bu endeks, Trabzon’un sağlık hizmetlerine erişim, eğitim olanakları ve gelir seviyeleri açısından güçlü bir konumda olduğunu gösteriyor. Ancak, bölgenin diğer illerine kıyasla, bazı altyapı eksikliklerinin ve işsizlik oranlarının etkisiyle daha fazla gelişim gösterilebileceği düşünülüyor.

Ordu: 0,800 Ordu, 2022 yılında 0,800’lük bir BKE değeriyle bölgedeki iller arasında en düşük ikinci değeri aldı. Fındık üretiminin yoğun olduğu ilde, tarım sektörü büyük bir yer tutsa da, sağlık ve eğitim gibi sosyal hizmetlerde yapılan iyileştirmelere rağmen, hala altyapı ve istihdam konularında ciddi adımlar atılması gerektiği görülüyor. Özellikle kırsal alanlarda nüfusun yaşlanması ve genç iş gücünün azalması, Ordu’nun kalkınma hızını kısıtlayan faktörlerden.

Giresun: 0,811 Giresun, 0,811'lik bir BKE değeriyle Trabzon’un ardından bölgenin gelişmiş illerinden biri olarak öne çıkıyor. Giresun’da tarım sektörü, özellikle fındık üretimi önemli bir gelir kaynağı olmakla birlikte, son yıllarda turizm ve sanayi sektörlerinde de gelişmeler kaydedildi. Eğitim ve sağlık alanlarında da çeşitli reformlarla daha yüksek yaşam standartları sağlanmaya çalışılmaktadır.

Rize: 0,830 Rize ise 0,830’luk bir BKE değeriyle Karadeniz Bölgesi’nde önemli bir gelişmişlik seviyesine sahip. Rize’de son yıllarda yapılan yatırımlar ve altyapı projeleri, bu kente olumlu bir yansıma sağlamıştır. Özellikle eğitim ve sağlık sektörlerinde güçlü bir altyapı mevcutken, bölgenin dağlık yapısı ve sınırlı ulaşım imkanları kalkınmayı sınırlayan unsurlar arasında yer alıyor.

Artvin: 0,854 Artvin, 2022 yılında 0,854’lük BKE değeriyle bölgenin en yüksek seviyesine sahip ilidir. Artvin, coğrafi olarak daha az yerleşim olan ve doğa ile iç içe bir bölge olsa da, sürdürülebilir kalkınma projeleri ve çevre dostu turizm gibi alanlarda attığı adımlar ile dikkat çekmektedir. Eğitim ve sağlık alanındaki iyileştirmeler, Artvin’i bu sıralamanın zirvesine taşımıştır.

Gümüşhane: 0,806 Gümüşhane, 0,806’lık bir BKE ile Karadeniz Bölgesi’nde orta seviyelerde yer alıyor. Dağlık ve kırsal yapısı, bölgedeki eğitim, sağlık ve ekonomik gelişmeleri sınırlasa da, son yıllarda yapılan devlet destekli projelerle kalkınma hızlanmış, turizm ve madencilik gibi sektörlerde yatırımlar artmıştır.

ORDU’NUN DURUMU

Ordu’nun 2022 yılında 0,800 BKE ile bölgedeki diğer illere kıyasla daha düşük bir değere sahip olması, yerel kalkınmanın önündeki bazı engelleri ortaya koyuyor. Ordu'nun fındık üretimi ve tarım sektörü güçlü olmasına rağmen, şehirleşme ve sanayileşme anlamında henüz beklenen ivme yakalanabilmiş değil. Özellikle genç nüfusun büyük kısmı, iş bulma umudu ile büyük şehirlere göç etmeye devam ediyor, bu da yerel kalkınmayı olumsuz etkileyen faktörlerden biri. Ayrıca, sağlık hizmetlerine erişimdeki zorluklar ve eğitim alanındaki bazı aksaklıklar da Ordu’nun gelişiminde engeller yaratıyor.

NE YAPMALI?

Karadeniz Bölgesi genelinde beşeri kalkınma endeksi, bölgedeki illerin gelişmişlik seviyeleri arasında farklılıklar gösterse de, tüm iller için ortak hedefler bulunmaktadır. Eğitim, sağlık, altyapı ve iş gücü piyasasının güçlendirilmesi bu illerin kalkınmasında kilit faktörler olacaktır. Özellikle Ordu’nun kalkınma açısından en düşük BKE değerine sahip olmasına rağmen, fındık gibi stratejik ürünlerin daha katma değerli hale getirilmesi, bölgesel kalkınma için büyük bir fırsat sunmaktadır.

Bölgedeki illerin birbirleriyle iş birliği yaparak ortak kalkınma projeleri geliştirmesi ve yerel yönetimlerin daha fazla yatırım çekmek için altyapı projelerini hızlandırması gerektiği aşikardır. Ordu’nun da bu stratejileri benimseyerek, özellikle eğitim, sağlık ve istihdam alanında atacağı adımlarla, beşeri kalkınma endeksindeki yerini iyileştirebilir.