Havaalanını 4 gözle bekliyor

Onaylanan 2021 yılı yatırım programında aslan payını alan illerden biri olan Rize’de yapımı hızla devam eden Rize-Artvin Havalimanı projesi için kaynak aktarımının yanı sıra İyidere Lojistik Projesi, Rize Şehir Hastanesi ve Rize Afet Konutları dikkat çekmektedir. Bu yatırımlara paralel gelişmişlik temelinde üç ana başlıkta incelediğimiz Rize’de gördük ki havalimanı, çay ve Derepazarı mandalinası öne çıkmaktadır.

RİZE-ARTVİN HAVALİMANI

Türkiye’nin deniz dolgusuna inşa edilecek ikinci havalimanı olan Rize-Artvin Havalimanı projesinde sona doğru yaklaşılıyor. Hız kesmeden devam eden projenin yüzde 80'i tamamlandı. Terminal binaları dolgu sahası üzerinde yükselirken, çay bardağı şeklinde olacak olan kule de şekillenmeye başladı. İlk uçağın ineceği günü dört gözle bekleyen Rizeliler, Rize-Artvin Havalimanı’nın Doğu Karadeniz’in yayla turizmine çok katkı sağlayacağını düşündüğü gibi bölge ekonomisi içinde değerli olduğunu dile getiriyor. Ortak görüş o ki; “artan yoğunluk turist sayısını 5 katına çıkartır. Ekonomik açıdan kentin gelişimine katkı sağlayacağı gibi Rize ile Artvin’i birbirine bağlar.”

ÇAY

Çay’ın Rize’ye çok şey kattığını rahatlıkla söyleyebiliriz. Her ne kadar yaklaşan yeni sürgün dönemi öncesinde pandemi koşullarının getirdiği olumsuzluklar devam etse de vali Kemal Çeber’in açıklamalarından da anlıyoruz ki Rizeliler “pandemide” çay hasadı konusunda geçen yıldan daha deneyimliler… İşin ülke ekonomisine ve dış ticarete yansıyan bölümüne bakacak olursak Türkiye'den, Ocak-Mart 2021'de 95 ülkeye yapılan çay ihracatı geçen yılın aynı dönemine göre miktarda yüzde 23, değer bazında ise yüzde 33 artmış durumda. Doğu Karadeniz İhracatçılar Birliği (DKİB) Yönetim Kurulu Başkanı Saffet Kalyoncu’nun yaptığı açıklamaya göre bu yılın ocak-mart döneminde ülkeye 1 milyon 282 bin 978 kilo çay ihraç edildi ve karşılığında 5 milyon 124 bin 981 dolar gelir sağlandı. En fazla çay ihracatı Avrupa Birliği ülkelerine gerçekleştirilirken Belçika, Almanya ile Amerika Birleşik Devletleri çay alımında başı çekiyorlar. Bölgede geçtiğimiz yıllarda yaşanan turizm hareketliliği Türk çayının tanınma ve ihracatına önemli katkı sağladığı gibi son yıllarda ÇAYKUR'un yurt dışı piyasalarda yaptığı yoğun tanıtım çalışmaları yanında, özel sektördeki imalatçı firmalar da Ar-Ge ve inovasyona yatırım yaparak ürün çeşitliliğini artırmaları sonucu çay ihracatında artış gözlendi.

DEREPAZARI MANDALİNASI

Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi tarafından üzerinde yoğun çalışmalar yürütülerek gen havuzu dahi hazırlanan Derepazarı Mandalinası bölgede en az çay kadar ama çaydan çok daha eski tarihsel geçmişe sahip bir ürün olarak bilinmektedir. Tadı ve aromasının yanı sıra reçeli ile de ilgi odağı olan bu satsuma cinsi mandalinanın yolculuğu da tıpkı çay gibi Uzakdoğu’ya dayanıyor. Uzakdoğu'dan getirilerek burada ekimi yapılan satsuma cinsi mandalina bölgenin iklim şartlarını sevdi ve Derepazarı’na özgü bir ürün oldu. Böyle olunca da Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Ziraat ve Doğa Bilimleri Fakültesi tarafından Rize'nin köyleri tek tek tarandı. Toplanan satsuma cinsi mandalinalar üniversite tarafından oluşturulan seleksiyon bahçesi ile inceleme altına alındı. İçlerinden çıkan 7 çeşit satsuma cinsi mandalina çeşidi için ise Türk Patent ve Marka Kurumu'na başvuruda bulunuldu.

Rize’nin sosyal verileri

Sosyo-ekonomik gelişmişlik kategorileri arasında yer alan genel ortaöğretim okullaşma oranı ve meslekî ve teknik liseler okullaşma oranı değişkenlerinde birinci sırada yer alan kent, yenilikçilik değişkenlerinden kişi başı patent ve marka başvuru sayısında sırasıyla dokuzuncu ve on dokuzuncu sıradadır. Rize, OSB’lerde üretim yapılan parsellerin Türkiye içindeki payı değişkeninde ise ortalamanın altında değere sahiptir.

4 devlet hastanesi, 1 eğitim ve araştırma hastanesi, 4 ilçe hastanesi, 1 özel hastane, 1 özel tıp merkezinin hizmet verdiği kentte toplam yatak kapasitesi bin 109’dur. Toplamda 701 doktorun görev yaptığı ilde 585 kişiye bir doktor düşmektedir.

2019 yılı verilerine göre işgücüne katılım oranının yüzde 64,1 olduğu Rize’de iş gücü yüzde 63,8 oranında tarım sektöründe, yüzde 9,7 sanayi sektöründe ve 26,5 hizmetler sektöründe istihdam edilmektedir.

Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi, 3 enstitü, 14 fakülte, 5 yüksekokul, 6 meslek yüksekokulu, 16 araştırma ve uygulama merkezi olmak üzere 44 akademik birimden oluşur. Üniversitede 497 öğretim üyesi, 632 öğretim görevlisi ve toplamda 17 bin 224 öğrencisi bulunmaktadır.

İlde, Etnografya Müzesi, Atatürk Evi Müzesi ve ÇAYKUR Çay İçim Müzesi olmak üzere üç adet müze bulunmaktadır.

YERALTI ZENGİNLİKLERİ

Topraklarında bakır, demir, jeotermal, granit ve manganez gibi kaynakların potansiyeli bilinen Rize, Türkiye toplam metal cevheri ihracatının yüzde 8,4’ünü gerçekleştirmektedir. Metalik madenler bakımından ildeki en önemli maden alanı olan Çayeli-Madenköy sahası Çayeli Bakır İşletmeleri A.Ş. tarafından işletilme olup rezervin tükenmekte olduğu belirtilmektedir.

TURİZM:

4 askeri, 24 dini-kültürel, 85 sivil mimari örneği ve üç anıt olmak üzere toplam 116 adet taşınmaz kültür varlığının yanı sıra üç arkeolojik sit alanı olan kentte iki de doğal sit alanı bulunmaktadır. Ayder ve Anzer mevkiinde olmak üzere iki adet Kültür ve Turizm Koruma ve Gelişim Bölgesi’ne yapılacak turizm yatırımları 5’nci bölge teşviklerinden yararlanabileceklerdir.

SANAYİ

Sanayi işletmelerinin yüzde 75’ini ÇAYKUR ve özel sektöre ait çay fabrikalarının oluşturduğu kentte sanayi alanında istihdam edilen 15 bin 552 kişinin 12 bin 173’ü çay sektöründe çalışmaktadır. 2019 yılı itibarıyla sanayi siciline kayıtlı işletmelerin sayısı 396’dır. Rize Organize Sanayi Bölgesi altyapı yatırımlarının 2017 yılında tamamlanmasıyla tesis yatırımları başlamıştır. Tahsisi gerçekleşen 26 parselde kurulacak tesislerle bin 300 kişilik istihdam sağlanacaktır.

Rize Valisi Kemal Çeber

'Rize'nin mandalinası çayından daha eski'

Rize'nin mandalinasının çayından daha eski bir tarihi olduğunu ve herkes tarafından tercih edildiğini dile getiren Rize Valisi Kemal Çeber " Rize'de herkes çayı bilir ama mandalina daha eskidir. Neredeyse 150 yıllık geçmişine kadar bilinir hatta daha eskisi de söylenir. Rize mandalinasının en lezzetli yetiştiği yer olarak da Derepazarı olduğu söylenir. Burada çok güneş alır, rakım biraz daha farklıdır. Bu Derepazarı mandalinası üzerine de çalışmaları yürütülüyor. Bu çalışmalardan bir tanesi de Derepazarı mandalinası reçeli. Artık yurt içi ve yurt dışından gelen misafirlerimize, devlet büyüklerine Derepazarı mandalinası ikram ediyorum ve her birinden çok güzel geriye dönüşler alıyorum. Ayrıca çok sayıda coğrafi işaret tescili alan ürünümüz var. Rize bezi (Feretiko),Çayeli kuru fasulye yemeği, Derepazarı pidesi, Rize simidi, Rize baston ekmeği, Rize kavurması ve Anzer balının coğrafi işaret tescilini aldı. Aslında coğrafi işaretli ürünün değeri üzerinde de durmak gerekir. Zira üretimin canlandırılması, ürünlerin katma değerinin artırılması ve kırsal istihdamın sürdürülebilirliğinin sağlanması bakımından, ekonomik ve kırsal kalkınmada stratejik enstrümanlardan biri haline gelmiştir. Coğrafi işaretler yerel bir kalkınma aracı olarak bölgede turizm gelişimine de katkı sağlamaktadır. Coğrafi işaretli ürünlerin turizm değerine dönüştürülmesi için çalışmalar önemlidir."

Rize Belediye Başkanı Rahmi Metin

"30 yıldır konuşulan işler yapılıyor"

“Kentsel dönüşüm çalışmaları kapsamında Rize'de 30 yıldır konuşulan işler yapılıyor” diye söz başlayan Metin, “Taşlıdere'de yan yatan binalar yıkıldı, projesi yapılıyor. İhalesinin yapımına başlayacağız. Müftülük ve Deniz Sitesi denilen alan yarın tamamen yıkılmış olacak. Projesini hazırlıyoruz. Yapım ihalesi yapılıp inşaatı başlayacak. Rize ticaretinin yüzde 30'unu oluşturan, Rize'nin kalbi diyebileceğimiz 23 dönümlük belediye blokları dediğimiz alanın projesi ve ihalesi yapılmış. Rize'nin vizyonunu, geleceğini, 23 dönümde yapılacak imalatla etrafa bir sinerji verecek ve dalga dalga diğer caddelerde bu mimari şekillenecek. Belki 20-30 yıl sonra merkezden başlayıp bütün alan yeni bir hüviyet kazanmış olacak. Önceliğimiz 23 dönümlük alan olacak” dedi.

Rize Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Şaban Aziz Karamehmetoğlu

Samsun-Sarp Demiryolu bölgemizin geleceğini şekillendirecek

Aynı zamanda Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) yönetim kurulu üyesi olan Rize Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Karamehmetoğlu, Samsun’dan Artvin’e tüm Doğu Karadeniz illerini kapsayan projenin hep birlikte destekçisi olacaklarını belirtti.

Projenin lojistik ve turizm konusunda bölgeye sınıf atlatacağını söyleyen Karamehmetoğlu, projenin kaybedeninin olmadığını vurguladı.”