Satış işlemlerinde dikkate alınan rayiç değerlerin son yıllarda 10–15 kat artırılmasıyla birlikte, usulsüz bildirimlerin önüne geçilmesi amaçlanıyor. Hazine ve Maliye Bakanlığı ile Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, 81 ilde yürüttüğü taramalarda sona yaklaşırken, Gelir İdaresi Başkanlığı şüpheli görülen işlemler için alıcı ve satıcılara resmi tebligatlar göndermeye başladı.

Resmî Gazete’de ay başında yayımlanan düzenleme ile emlak vergileri ve belediye rayiç değerleri yeniden belirlenmişti. Bu değişiklik, yüksek enflasyon ortamında sıkça görülen “düşük bedelle tapu bildirimi” uygulamasını büyük ölçüde ortadan kaldırdı.

5 yıl geriye dönük inceleme

Denetimler kapsamında son 5 yıl içindeki 7 milyonu aşkın konut satışı mercek altına alındı. İlk etapta 100 binin üzerinde gayrimenkulde değerlerin usulsüz biçimde düşük gösterildiği belirlendi. Çalışmalar tamamlandığında bu sayının milyonlara ulaşabileceği öngörülüyor. Tespit edilen evlerin sahiplerine uyarı yazıları gönderilirken, hem alıcı hem satıcı işlemin muhatabı kabul ediliyor.

Tapu harcı uygulaması mercek altında

Mevzuata göre gayrimenkul satış bedelinin %4’ü tapu harcı olarak ödeniyor. Bu oran alıcı ve satıcı arasında paylaşılması gerekirken, uygulamada genellikle tamamını alıcı üstleniyor. Harç yükünü azaltmak isteyen taraflar, bedeli gerçekte olduğundan düşük göstermeyi tercih ediyordu.

Gelir İdaresi’nin geliştirdiği yapay zekâ destekli sistem sayesinde, satış yapılan bölgedeki ortalama fiyatlar, konutun yaşı, büyüklüğü ve diğer özellikleri dikkate alınarak şüpheli işlemler tespit ediliyor. Değerin piyasa ortalamasının altında kaldığı durumlarda alıcı ve satıcıya savunma için yazı gönderiliyor.

Fark, faiziyle geri ödenecek

Savunmaların incelenmesinin ardından, kasıtlı olarak düşük beyan yapıldığı kesinleşirse, aradaki fark tutarı yasal faiziyle birlikte ödetilecek. Böylece hem devletin vergi kaybı önlenecek hem de tapu işlemlerinde şeffaflık sağlanacak.