Jeopolitik gerilimler, aksayan tedarik zincirleri, savaş, enflasyon, artan enerji maliyetleri, kuraklık, yetersiz yatırımların yarattığı maden arzı sıkıntıları 2020'lerin emtia piyasalarında ‘kıtlık’ kavramını yatırımcının gündemine taşıyor. Bu da emtianın yanında emtia üreticisi şirketleri uzun vadede iyi bir yatırım alternatifi haline getiriyor. Artan dünya nüfusunun ve enerji geçişinin yarattığı hammadde talebini karşılamak giderek daha zorlu bir hal alıyor. Tabiri caizse ‘bolluk çağı öldü’ ve dünya piyasaları metal, gıda, yumuşak emtia olarak adlandırılan ürünlerde yaşanabilecek olası arz şoklarına karşı çok daha kırılgan. Son yıllarda yatırımcılar kritik minerallere odaklansa da arzın kısıtlanmaya başladığı iki cepheye dikkat çekiliyor. Bunları tahıl ve bakır.

“Emtiada kıtlık dönemine giriyoruz”

Bu konudaki yorumlarıyla piyasa tarafından dikkatle takip edilen Avustralyalı maden uzmanı ve emtia danışmanı James Cooper’a göre eski ekonomiye yıldır yetersiz yatırım, yeni bir kıtlık çağına girdiğimiz anlamına geliyor. Gezegene her yıl 10 yılda 1 milyar insan eklenirken ve 100 yıllık fosil yakıt bağımlılığına son vermeye çalışan enerji geçişi hızlanırken emtia talebi giderek artıyor. Cooper, hal böyleyken gelecek yıllarda özellikle tahıl ve bakır şirketlerine yatırımın portföyleri güçlendirmek için en iyi çözüm olduğunu düşünüyor ve internet sitesi Fat Tail Commodities’de şu açıklamalarda bulunuyor:

Bakır, geleceğin petrolü!

“Kaynak piyasasında bir sonraki boğa piyasası bakırda başlayacak. Gelecek 20 yılın önemli emtiası bakır” diyor James Cooper. Bakır birçok endüstri için petrolden, doğalgaza, lityumdan, nadir elemente kadar daha önemli. Wi-Fi, 5G, TV gibi telekomünikasyon sistemleri, Çin’in Tek Yol Tek Kuşak gibi altyapı projeleri, 2030 yılına kadar net sıfır hedefleri, güneş enerjisi, rüzgar tribünü yatırımları bakır olmadan büyük risk altına girer. Silikon Vadi’sindeki teknoloji devlerinden inşaata kadar tüm sektörlere bakır geriyor ve olası bir arz sıkıntısı panik alımları tetikleyebilir. Bu olası bakır kıtlığına ‘kırmızı kuraklık’ diyen Cooper, ‘kıtlık yavaşça başlar ancak birden kendini gösterir’ diyor ve şöyle devam ediyor:          

Lityum, nikel ve kömürde panik alımları örneği

“Aralarında Bank of America, Goldman Sachs, Wood Mackenzie Wells Fargo’nun bulunduğu bankaların kıtlık uyarısı yaptığını ve gelecek yıllarda talebin ikiye katlanacağı tahminlerine karşın küresel stok oldukça düşük seviyelerde. Bu da eğer piyasada şok yaratacak bir gelişme olursa, güvenlik supabı olmadığı anlamına geliyor. Bu bakır hisselerini cazip kılıyor.

● Lityumda 2021 ve 2022’de ne olduğunu hatırlayın. EV talebindeki artış ve hükümetlerin ilgisi lityum fiyatlarında büyük bir sıçramaya neden oldu ve sonuç olarak lityum şirketlerinin hisseleri uçtu.

● Doğalgaz ve enerji şirketlerinin hisseleri Rus tankları Ukrayna’yı vurduğunda da panik alımlarıyla yükselmişti.

● Nikelin arzının tehlikeye gireceği endişesiyle bu piyasada Şubat 2022’de yaşanan kaos bir başka örnek.

● Kömür ve bu emtiayı üreten şirketlerin hisselerindeki hareket enerji krizi döneminin önemli bir gündemi olmuştu.

● Bakır, Bir sonraki arz sıkıntısının adresi olabilir. Dünya bir gün bakır kıtlığına uyandığında, ardından gelecek panik alımları bakır içinde gelecekte tetikleyici olabilir.” Bakır vadeli fi yatları şu sıralar Londra’da ton başına 8.235-8.300 dolar aralığında işlem görüyor.

Tahıl ve gübre şirketlerine yatırım şart!      

Tarım üreticileri teknoloji hisselerinin başarısını gösteremedi. Çünkü buğday vadeli işlemleri 13 Nisan 2019'da 60 yılın en düşük fi yatını kaydetti. Bunu yıllarca düşen fi yatlar izledi. Bu rehavet yarattı. Ancak COVID ve Ukrayna'daki savaş, çok önemli bir sektöre yetersiz yatırımın sonuçlarını ortaya çıkardı. Bu nedenle geçen yıl Nisan 2022'de savaşın ardından buğday vadeli işlemleri düşük seviyelerinden yüzde 150 patlama gösterdi.

● Savaş buğday fi yatlarını güçlü tutuyor. Chicago’da buğdayın kilesi 6.26 dolar, mısırın fiyatı 5 dolara geldi. Arpa fiyatları da yükselişte.

● Küresel mahsul üretimi, Kuzey Yarım Küre'deki şiddetli kuraklıklar ve savaş nedeniyle düşüyor. Kuraklık ve sel olayları, gezegenin her yerinde artan sıklıkta ve şiddetle meydana geliyor.

● Tahıl fiyatları artan et tüketiminden de etkileniyor. Orta sınıfın büyümesi et talebini besleyecek ve özellikle Asya orta sınıf çekmeye devam ettikçe, tahıl fiyatları, yakıt ve ekilebilir tarım arazileri üzerindeki baskı artacak.

● Dünya, iklim dalgalanması, kuraklık, savaş ve kopmuş tedarik zincirlerine hazırlanırken gübre şirketlerinin hisseleri yaklaşan kıtlık çağında umut vaat ediyor.

Romanya, tahıl taşıma kapasitesini artıracak     

• Ukrayna tahılının denizaşırı pazarlara ulaşmasında Romanya’nın rolü artıyor. Ulaştırma Bakanı Sorin Grindeanu, Romanya'nın önümüzdeki aylarda Ukrayna tahılının önemli geçiş noktalarından Köstence limanına aylık taşıma kapasitesini ikiye katlayarak 4 milyon tona çıkarmayı hedeflediklerini söyledi. Rusya, Ukrayna’nın tarım ve liman altyapısını hedef alan saldırılar düzenliyor. Saldırılar, iç Tuna limanları olan Reni ve Izmail'i içeriyor. Grindeanu gazetecilere verdiği demeçte, Romanya'nın gemilerin Tuna'nın Sulina kanalına geçişini kolaylaştırmak için daha fazla personel işe alarak ve çoğu AB tarafından finanse edilen bağlantı altyapı projelerini tamamlayarak geçiş kapasitesinin artacağını söyledi.        

Meksika'da çelik ithalatına %25 tarife       

• Dünyanın önemli çelik üreticilerinden Meksika, iç pazarını güçlendirmek için serbest ticaret anlaşması olmayan ülkelerden yapılan çelik ithalatında gümrük vergisini daha önceki yüzde 15'ten yüzde 25'e çıkardı. Geçtiğimiz hafta yürürlüğe giren yeni tarife, inşaat demiri, filmaşin, sıcak haddelenmiş rulo, soğuk haddelenmiş rulo, kaplamalı yassı çelik, dikdörtgen profiller, çelik borular gibi çelik ürünler için 31 Temmuz 2025'e kadar geçerli olacak. Hükümet ayrıca kesinlik ve adillik sağlamak için alüminyum, bambu, kauçuk, kimyasal ürünler, sabun, kağıt, seramik ürünler, cam, elektrik malzemeleri, müzik aletleri ve mobilya gibi diğer ürünlerde tarifeleri yüzde 5 ila yüzde 25 arasında artırdı.         

Alüminyum fiyatında gevşeme sürüyor     

• Çin başta olmak üzere dünyanın birçok bölgesinde dalgalanan talep ve artan arz muhtemelen 2023'ün sonuna kadar alüminyum fiyatlarının gevşemesine neden olacak. Çin'de imalat faaliyetinin daralmasıyla, endüstriyel metal tüketimine ilişkin görünüm durgun görünüyor. Londra Metal Borsası'nda (LME) gösterge alüminyum, Temmuz ortasından bu yana yüzde 19 düşüşle ton başına 2.140 dolarla ile beş haftanın en düşük seviyesine geriledi. Bank of America analisti Michael Widmer, "Alüminyumdaki zayıflamayı talep tarafı devraldı. Sadece Çin değil, her şey bitti. Herhangi bir kıtlık yok" dedi. Çin'in katı "sıfır COVID" politikasını terk etmesinden sonra Çin talebinin Ocak ayında artacağına dair umutlar söndü.