Türk Girişim ve İş Dünyası Konfederasyonu (TÜRKONFED) Yönetim Kurulu Başkanı Orhan Turan iş dünyasının 2022 bütçesi yapmakta zorlandığını söyledi.

Turan, “Kur yükselişi hemen hemen tüm sektörleri ilgilendiriyor. Hammadde fiyat artışları ve arz sıkıntısı da söz konusu. Yıl sonuna geldik ama iş dünyası halen 2023 bütçesi yapamıyor. Faiz, kur, enflasyon sarmalına takılı kaldığımız süre boyunca bu öyle devam edecek. Bu olanları, üretim ve yatırımda iştahsızlığın başlangıcı olarak görüyorum” dedi.

ŞİRKETLER, EKONOMİDEKİ ‘GRİ ALANLARA’ TAKILIYOR

İş dünyası temsilcileri, "Özellikle seçim sonrası, yılın ikinci yarısına ilişkin öngörüde bulunmanın çok zor olduğunu düşünen işletmeler, aynı zamanda enflasyon muhasebesine geçilmemesi nedeniyle gerçek satın alma gücünü yansıtmayan mali tablolarla bütçe yapmaya çalışıyor" açıklamasında bulundu.

İşletmeler, aralık ayı itibariyle yoğun bir mesai sürecine girdi. Geçen yıl ekim ayında yaşanan döviz krizi ve sonrasında hızla tırmanan enflasyon nedeniyle bütçe süreçleri adeta kangrene dönüşen, birden fazla alternatif bütçe yapmak zorunda kalan işletmeler, bu yılki bütçe süreçlerinin geçen yıla göre bir miktar daha kolay olduğunu belirtiyor. Ancak işletmeler krizlere alışık olduklarını söyleseler de enflasyon, küresel gelişmeler ve seçim süreci kaynaklı birtakım belirsizliklerin bütçe süreçlerini sıkıntıya soktuğuna işaret ediyor.

SANAYİCİ DESTEKLENMELİ

“Sanayici, yüksek enerji maliyetleri altında ezilmemeli” diyen Sanayici, İş insanı - Turan Seramik AŞ Yönetim Kurulu Başkanı Burhan Çakmak, ekonomide önceliğin enflasyonla mücadele olması gerektiğini belirtti. Çakmak, “Çalışanlarında mutlu olması açısından asgari ücretin artmasını olumlu buluyoruz. Ancak bunu yaparken işveren de ekonomik paketlerle desteklenmeli. Bazı bölgelerde işçi çıkarmaların başladı. Asgari ücretteki vergi yükünün hafifletilmesi, her dönem gündeme geliyor ancak uygulanmıyor. Bu kesimin güçlü tutulmasını sanayici olarak önemsiyoruz. Çözüm, iş dünyasını belli konularda KGF desteklerine rahat erişimi. Enflasyon, ülkemizin en önemli problemi. Sanayiciyi, istihdam yaratan kesimi yüksek maliyetler altında ezecek politikalardan ülke ekonomisi zarar görmektedir” dedi.

YÜKSEK VERGİLER ÖDENİYOR

Son olarak 2004'te uygulanan enflasyon muhasebesine herkesin hazırlıksız yakalandığını ve müşterek taleple ertelendiğini hatırlatan Çakmak, “Bugünkü koşullarda uygulanması gerekiyor. Karların düştüğü bir ortamda yüksek vergiler ödeniyor. Kazanamadığımız paranın üzerinden ödediğimiz vergiler nedeniyle işletme sermayeleri eridi. Enflasyon düzeltmesinin yıl sonu itibariyle öne çekilmesi mümkün değilse, ilk geçici vergi döneminde uygulamanın yürürlüğe girmesi gerektiğini düşünüyoruz” ifadelerini kullandı.

İHRACATTA HEDEF YÜKSEK TEKNOLOJİ OLMALI

Dış ticaret açığının büyük problem olduğunu aktaran Çakmak, ithalata bağımlılığın devam ettiğini ancak yüksek teknolojiye, AR-GE’ye, inovasyona ve markalaşmaya dayalı ihracatın artması halinde açığın kapanabileceğini vurguladı. İş dünyasına sağlanacak girdi maliyet odaklı desteklerle üretim, ihracat ve istihdam merkezli büyüme sürecinin küresel yavaşlamaya rağmen ivme kazanacağını belirtti.

İHRACATÇI FİYATLAMA YAPAMIYOR

İhracatta elde edilen avantajı riske atan konuların başında maliyet artışlarının geldiğini vurgulayan Çakmak, “Enerji başta olmak üzere işletmeleri zorlayan maliyetlerle karşı karşıyayız. Enflasyon sadece Türkiye’nin değil, tüm dünyanın sorunu. Enerji bir egemenlik meselesi. Ancak burada döviz kurları sanayici açısından önem arz ediyor. Enflasyon kadar artmayan bir kur, ihracatçıyı fiyatlama konusunda sıkıntıya sokuyor. Bunu başta tekstil ve hazır giyim sektörleri olmak üzere derinden hissetmeye başladık. Burada bir denge yakalanmazsa, başlayan sipariş iptalleri daha da artacaktır” diye konuştu.

MALİ TABLOLAR, GERÇEK SATIN ALMA GÜCÜNÜ YANSITMALI

İşletmelerin bütçe süreçlerine ilişkin değerlendirmelerde bulunan İstanbul Ticaret Odası (İTO) Başkanı Şekib Avdagiç, bu dönemde iş dünyasının öncelikli beklentisinin enflasyon muhasebesine geçişin sağlanması olduğunu ifade ederek, “İşletme sermayesi ihtiyacımız önemli ölçüde artmışken, fiktif kârlarla ilave bir vergi yükü altında kalıyoruz” dedi.

Mali tabloların gerçek satın alma gücünü yansıtmasının hem firmaların hem finans kuruluşlarının hem de yabancı yatırımcıların planlamalarına önemli bir netlik katacağını dile getiren Avdagiç, bütçenin en önemli kalemlerinden birinin de personel maliyetleri olduğuna dikkat çekerek, “Burada asgari ücrette gerçekleşecek artış tabloyu daha da netleştirecek. Zaten asgari ücretin, azalan alım gücünü telafi edecek bir oranda artması noktasında iş dünyası hemfikir. Ancak yapılan bu zammı hem işverene hem de çalışana en verimli şekilde yansıtacak adımların atılması da önemli” dedi.

ÜRETİM MALİYETLERİ KÜRESELDEN ETKİLENİYOR

Avdagiç, işverene tavan ücrette enflasyonun üzerinde ilave prim maliyeti yüklenmemesi, gelir vergisi dilimlerindeki net-brüt makasının makul seviyelere çekilmesi, kıdem tazminatı üst limitinde de enflasyona orantılı artış gerçekleştirilmesi gibi konularda yapılacak düzenlemelerin hem işvereni hem de çalışanı rahatlatacağını dile getirdi. Avdagiç, “Bütçede finansman ve başta enerji olmak üzere üretim maliyetleri, küresel etkilerden en çok etkilenen kalemler arasında. Maliyetlerin aşağıya çekilerek rekabetçiliğimize halel gelmemesi adına imalatçı-ihracatçı KOBİ’lere yönelik avantajlı enerji tarifeleri uygulanmasını öneriyoruz. KOBİ’lere uygun maliyetli ve uzun vadeli işletme sermayesi desteği de sağlanması önemli” ifadelerini kullandı.

EN BÜYÜK TIKANIKLIK ENFLASYON

Bütçe süreçlerine ilişkin değerlendirmelerde bulunan TÜRMOB Başkanı Emre Kartaloğlu, bu noktada en büyük tıkanıklığın enflasyon olduğu görüşünde. Enflasyon nedeniyle, düşük fiyata alınan ancak maliyet ve fiyat artışları dolayısıyla yüksek fiyattan yapılan satışların, işletmelerde fiktif kazançlara ve dolayısıyla daha fazla vergi yüküne neden olduğunu dile getiren Kartaloğlu, “Bunu devletin vergi gelirindeki artıştan da gözlemleyebiliriz. Önümüzdeki yıl ekonomik göstergelerin nasıl olacağı, döviz kurlarının, enflasyon oranın, büyüme oranının, Merkez Bankası faiz politikasının nasıl olacağı, Türkiye’nin döviz ihtiyacını karşılayıp karşılayamayacağına ilişkin belirsizlikler işletmelerin bütçe hazırlamalarını zorlaştırıyor” dedi.

Bu sene ek bütçe yapılması örneğindeki gibi kamunun da kendi açıkladığı hedef iktisadi göstergelerin inandırıcılığının da dikkate alınmasının bir diğer unsur olduğuna işaret eden Kartaloğlu, “İşletmeler, kendi döviz kurlarını ve enflasyon oranlarını hesaplamak durumunda kalıyorlar. Ayrıca seçim ekonomisi dolayısıyla kamu harcamalarının ne kadar artacağı ve seçim sonuçları da konunun siyasi boyutunu oluşturuyor” diye konuştu.

Kartaloğlu, “Enflasyonun yoğun olarak yaşandığı dönemlerdeki enflasyon düzeltmesi, döviz dalgalanmaları dönemlerindeki girdi fiyatlarındaki değişkenlik ve tüm bunlara ek olarak vergi maliyetlerinin artabileceğine ilişkin belirsizlik, firmaları yeni istihdam konusunda isteksiz ve yatırımlar konusunda durağan hale getirmektedir. Bu belirsizliği aşmanın yolu, ‘hukuk devleti’ ilkesinin bir gereği olarak öngörülebilirliği sağlamaktır” ifadelerini kullandı.

İş dünyasının önündeki belirsizlikler

▶Şu an baskılanan döviz kurunun bu seviyeleri ne kadar koruyacağı konusunda endişeler söz konusu.

▶OVP’de enflasyon hedefi önümüzdeki yıl yüzde 22,3 olarak belirlenmiş olmasına rağmen, TCMB hedefleriyle enflasyon gerçekleşmesi arasında yakın geçmişe kadar fark düşündürüyor.

▶Seçim sonrası uygulanacak ekonomi politikası konusunda soru işaretleri var.

▶Rusya-Ukrayna Savaşı’nın seyri, yanı sıra enerji fiyatlarındaki belirsizlik sürüyor.

▶İhracat pazarlarındaki resesyon endişelerinin devam ediyor olması, planlamalar üzerinde risk oluşturuyor