Türkiye’nin önde gelen şirketlerinden Vestel Elektronik’in 2 bin kişiyi işten çıkarma kararı sonrası piyasada tenkisat endişeleri arttı. İşlerin iyi gitmediği sektörlerde istihdam kaybı ilk çeyrekte 85 bin kişiye ulaşırken kayıtlı her 5 işsizden birinin en son sanayide çalışmış olması dikkat çekiyor. İş dünyası temsilcileri, büyük firmaların toplu işten çıkarımlarının piyasaya referans olmasının en büyük risk olduğuna işaret ederken, şu anda tüm şirketlerin kendini gözden geçirdiği belirtiliyor. Küçülmenin de maliyeti olduğuna vurgu yapan sektör temsilcileri, yeni açıklanan KGF’nin ise firmaların içinde bulunduğu sıkışıklığa ancak pansuman olabileceğini, yaranın iyileşmesi için daha ciddi adımların atılması gerektiğini savunuyor.

Çalışan sayısı üst üste beşinci ay azalış kaydetti

İstanbul Sanayi Odası (İSO) Türkiye İmalat PMI verilerine göre de siparişlerdeki zayıflık ve firmaların personeli tutmakta yaşadığı zorluklar, istihdamın Nisan ayında da gerilemesine neden oldu. Çalışan sayısı üst üste beşinci ay azalış kaydetti. Son düşüş ılımlı düzeyde olmasına rağmen geçen yılın ekim ayından bu yana en yüksek oranda ölçüldü.

Sorun, siparişlerin azalması ve rekabetçiliğin kaybı ile ağırlaştı

İstihdam piyasasında en büyük istihdam azalışı hazır giyim ve tekstil sektörlerinde görülürken, diğer sanayi sektörlerinde de işler yolunda gitmiyor. Özellikle geçen hafta Türkiye’nin önde gelen markalarından Zorlu Holding iştiraki Vestel Elektronik’in verimlilik gerekçesiyle 2 bin çalışanını işten çıkaracağını açıklaması gözleri işgücü piyasalarına çevirdi. Gelişmeleri EKONOMİ’ye değerlendiren TOBB Otomotiv Tedarik Sanayi Meclisi Başkanı Alper Kanca, 2024’ün başından bu yana personel maliyetlerinin ciddi sorun olarak hissedilmeye başlandığını dile getirerek, bu sorunun siparişlerin azalması, ihracat müşterilerinin artık Türk sanayicilerinin fiyatlarını beğenmemesi ve dolayısıyla rekabetçiliğin kaybedilmesi gibi nedenlerle her geçen gün daha da ağırlaştığını vurguladı.

“KOBİ tanımı acilen güncellenmeli”

İDDMİB Başkanı Çetin Tecdelioğlu: Yaklaşık bir yıldır firmalar verimlilik esaslı çalışıyor. Üretimdeki istihdam kaybını tedirginlikle izliyoruz. Sektörlerin tamamında firmaların büyük kısmı yüzde 5-10 arası istihdamda küçülmeye gitti. Bizim sektörümüzde firmaların yüzde 70’i dış kaynak kullanıyor. Böyle bir ortamda da tüm ölçeklerdeki işletmelerde sıkıntı var demektir. KGF, çok önemli bir destek. Ancak sadece KOBİ ölçeğinde olması yeterli değil. KOBİ tanımı da bu haliyle eski kaldı. Acilen güncellenmesi lazım. Çünkü bizim üretim çarklarını durdurmamamız gerekiyor. Sanayicimize ve ihracatçılarımıza pozitif ayrımcılık yapılan politikalar geliştirilmeli. Haziran itibarıyla turizm sezonunun hızlanması Türkiye için şans olabilir. Sanayiden çıkan işgücü turizm ve hizmet sektörlerine geçecektir.

“KGF ancak pansuman olur, iyileştiremez”

TOBB Hazır Giyim ve Konfeksiyon Sanayi Meclisi Başkanı Şeref Fayat: Bu adımlar anında zincirleme etki yapmasa da tüm firmaların kendini gözden geçirerek ‘silkelenmesine’ yol açacak. Hazır giyim ve tekstil sektöründe son 26 ayda 280 bin kişi işten çıktı. Bu silkelenme kararını, krizlerin ve karsızlığın olduğu dönemlerde doğru olarak değerlendiriyorum. Sonuçta küçülme de bir maliyet ve bunu yapabilmek de güç gerektiriyor. Bununla beraber sanayideki istihdam çıkışlarını endişe ile izliyoruz. Sanayideki istihdamın küçülmesi, tüm ülkenin problemi. Son açıklanan KGF’de maalesef kaynak yetersiz. Bulunduğumuz kriz için KGF ancak pansuman olabilir, yarayı iyileştiremez.

"İstihdamın korunması için somut adımlar atılmalı"

İstanbul Tüccarlar Kulübü Başkanı İlker Önel: Vestel’in aldığı aksiyonun emsal olabilir ve farklı işletmeler de bu yönde kararlarını hızlandırabilirler. Zincirleme etki yaratabilir. Zaten aşağı yönlü giden sanayi istihdamı daha da kötüye gidebilir. 2024’ün ikinci yarsından bu yana yaşanan olumsuz bir süreç var. Genel işsizlik rakamları iyi gibi görünse de sanayideki istihdam azalışı sistemi bir süre sonra daha da zora sokabilir. KGF piyasaya nefes aldırır ancak istihdamın korunmasına yönelik farklı somut adımların atılması gerekiyor. Bankaların özellikle firma limitlerini esnetmesi ve ticari kredi faizlerinin aşağı çekilmesi çok önemli. Yoksa KGF önemli ancak mevcut limitlerle firma başına düşen tutarlar ortalama 500 bin TL civarında.

■ İhtiyati kadrolar boşaltılıyor

Şirketlerin geçen yılın ortalarından itibaren çeşitli alanlarda önlemler almaya çalıştığını anlatan Alper Kanca, önlemlerden birinin de çalışan sayısını ve personel maliyetlerini azaltmak olarak açıkladı. Kanca, bu konuda da üç farklı aşamadan söz edilebileceğini kaydetti: 

■ Kadro fazlalıklarının giderilmesi

Önceki yıllarda, eleman bulmakta yaşanan zorluklar nedeniyle pek çok şirkette kadro fazlası oluşmuştu. 2024 itibarıyla şirketler bu şişkinliği hızla giderdi. 

■ Verimlilik odaklı azalma

Uzun yıllar düşük işçilik maliyetleri nedeniyle verimliliğe yeterince önem verilmemişti. Ancak şirketler geçen yılın ortasından itibaren robotik otomasyon gibi projelerle verim artırmaya odaklandı. Verimlilik artışı kaynaklı istihdam azalışı henüz hissedilmeye başlandı ve bu eğilim devam edecek. 

■ Sipariş azalması kaynaklı azalma

Bir önceki yıl itibarıyla siparişlerin azalması nedeniyle çalışan sayısında düşüş ihtiyacı doğmuştu. Ancak birçok şirket, ‘Gelecek aylarda işler açılır, bu elemanları bir daha bulamayız’ düşüncesiyle kadrosunu korumayı tercih etti. Beklenen iyileşme gerçekleşmeyince, ihtiyaten tutulan kadrolar boşaltılmaya başlandı” dedi. Gelinen noktada ortaya çıkan tablonun mayıs ayına ait bir sorun olmadığını bir yılı aşkın süredir biriken bir problemin yansıması olduğunu ifade eden Kanca, “Şartlar düzelmediği takdirde, bu eğilimin devam etmesi de kaçınılmazdır” şeklinde açıklama yaptı.