Rapora göre, toplam gelir vergisinin %65,4’ü ücretliler tarafından ödenirken, bu oran 2023’e göre 5,5 puan arttı. 2024 yılında tahsil edilen 1 trilyon 527,6 milyar TL gelir vergisinin 1 trilyon 426,6 milyar TL’lik kısmı doğrudan çalışanlardan kesildi.

Gelir Vergisi Artarken Kurumlar Vergisi Geriledi

TEPAV analistleri Hakan Yılmaz ve Coşkun Cangöz tarafından hazırlanan raporda, gelir vergisi tevkifatının (doğrudan çalışanlardan yapılan kesinti) bir önceki yıla göre %123 arttığı belirtilirken, kurumlar vergisindeki artışın sadece %10’da kaldığı vurgulandı.

Kurumlar vergisindeki sınırlı artışın temel nedenleri arasında, bazı düzenlemelerin 2025’e ertelenmesi, enflasyon muhasebesindeki belirsizlikler ve şirket karlarındaki düşüş gösterildi. Raporda, bu faktörlerin etkisiyle kurumlar vergisi tahsilatının GSYH’ye oranının %3 seviyelerinden %2’ye düştüğü ifade edildi.

Tüketiciye Ek Finansman Yükü

2024 yılında vergi gelirlerinde %62,3’lük artış yaşanırken, bunun %28,1’lik kısmı doğrudan gelir vergisi tevkifatından sağlandı. Rapora göre, özellikle BSMV (Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisi) artışları nedeniyle tüketici kredilerinde genişleme yaşandı ve bu durum işletmeler ile haneler açısından ek finansman maliyetine yol açtı.

TEPAV raporunda, gelir vergisi artışı ve tüketici üzerindeki ek maliyetlerin, vergide adalet ilkesi açısından tartışmalı bir uygulama olduğu değerlendirmesi yapıldı.

Bütçe Dengesi ve Kamu Harcamaları

Bültende, 2024 yılı bütçe harcamalarının %63,6 oranında arttığı ancak başlangıç bütçesine kıyasla 312 milyar TL, Orta Vadeli Program’a (OVP) kıyasla ise 436 milyar TL daha düşük kaldığı kaydedildi. Cari transferler ve sermaye transferlerinde harcamalar ödeneğin altında kalırken, mal ve hizmet alımlarında ödeneklerin aşıldığı ifade edildi.

Özellikle deprem harcamalarının bütçeye ek yük getirdiği belirtilirken, 2016 milyar TL’lik enerji ağırlıklı KİT görev zararlarının da kamu finansmanı üzerinde baskı oluşturduğu vurgulandı.

Raporda ayrıca, BOTAŞ’ın borçlarının mahsuplaştırılmasının bütçe açığının görünürlüğünü azalttığı ve emanet-avans mekanizmalarıyla 2025’e aktarılan bütçe kalemlerinin fiili açığı olduğundan düşük gösterdiği kaydedildi.

Vergi Politikalarında Denge Arayışı

TEPAV raporu, vergi sisteminde çalışanlar üzerindeki yükün artarken, kurumlar vergisinin GSYH’ye oranla gerilemeye devam ettiğini ortaya koydu. Ücretlilerden alınan verginin toplam gelir vergisindeki payının %93,4 seviyesine çıkması, vergi adaleti açısından ciddi bir dengesizlik yaratıyor.

Önümüzdeki dönemde, kurumlar vergisinde yapılacak reformların hayata geçirilmesi ve çalışanların üzerindeki vergi yükünün hafifletilmesi için yapısal düzenlemelere gidilmesi gerektiği vurgulandı.