Dünyanın en kırılgan bazı gelişmekte olan ekonomilerinde dolar sıkışıklığı hammadden tıp malzemelerine birçok kritik ürüne erişimi zorlaştırıyor ve bu durum ameliyatlardan, havayolu seferlerine, otomobil üretiminden enerji üretimine, kritik bir çok alanda faaliyetleri sekteye uğratıyor.             

Dubai merkezli Tellimer’den gelişen ve eşik pazarlar strattejisti Hasnain Malik, Bloomberg’e konuya ilişkin açıklamasında “Bu sorunlu ülkelerde gerçek bir kriz oluşuyor ve bazı pazarlarda durum daha da kötüleşebilir” diyor. Economist Intelligence’tan kıdemli analist John Marret ise “Bu ülkelerden bazıları ekonomik çöküş içinde ve Pakistan gibi bazıları bir kez daha temerrüte düşebilir. Ekonomilerinin büyük bir kısmı sorun yaşıyor ve para birimleri de büyük değer kaybına uğradı” değerlendirmesini yapıyor.            

Rusya ve Ukrayna arasındaki savaş ve ABD Merkez Bankası’nın parasal sıkılaşma politikaları birçok ekonomide bütçeleri zorluyor ve artan enerji fiyatlarının da etkisiyle bazı ekonomilerde ciddi bir dolar sıkışıklığı yaşandığı belirtiliyor.             

Bloomberg’de, Reuters’da ve diğer yerel haber sitelerinde yer alan çeşitli analizlere göre dolar kıtlığının yol açtığı sorunlar nedeniyle Uluslararası Para Fonu ile görüşmeleri de devam eden ulusların bazılarında yaşanan sorunlar şöyle:

■ SRİ LANKA’da hükümet yakıt tüketimini kişi başı haftada 20 litre ile kısıtladı. Ülkede devlet hastaneleri bazı ilaç ve medikal malzemelerin edinilememesi nedeniyle acil olmayan ameliyatları erteliyor.

■ MISIR’da liranın dolar karşısında son bir yılda yüzde 50 değer kaybetmesi de ülkenin ithalatında sıkıntılar yarattı ve limanlar tahliye edilemeyen ürünler yüzünden sıkışmalar yaşadı.

■ NİJERYA’da havayolu şirketleri ödemelerini almakta zorlandıkları için havayolu seferleri askıya alınıyor.

OTOMOBİL, LASTİK VE TEKSTİL FABRİKALARI KAPANIYOR

■ Döviz rezervleri 3,19 milyar dolara gerileyen PAKİSTAN’da ham madde ithalatı yapılması için gerekli dolara erişemeyen bazı otomobil, lastik ve tekstil fabrikaları üretimi durduruyor. Suzuki, Honda ve Toyota’nın şubatta üretimi hammadde ve döviz sıkıntısı nedeniyle durdurmuştu. Ghanddhara Tyre & Rubber Company de 13 Şubat’ta fabrikayı hammadde ithalatıda yaşanan sorunlar nedeniyle durdurmuştu. Bazı gübre, çelik ve tekstil üreticilerinin de fabrikaları süresiz veya süreli olarak askıya aldığı biliniyor. Alman lojistik devi DHL de geçtiğimiz günlerde Pakistan’daki faaliyetlerini “otoritelerin yabancı şirketlerin ülkeden para çıkarmasına getirdiği kısıtlamalar sonrası” azaltma kararı aldığını duyurdu.

■ BANGLADEŞ’te enerji üreticileri merkez bankasından yakıt ithalatı için 1 milyar dolar döviz istiyor. Ülkede yerli sigorta şirketlerinin yabancı sigortacılara 50 milyon doların üzerinde ödemeyi de yapamadığı belirtiliyor. Bu da ülkedeki mega projelerin yabancı şirketlerden sigorta hizmeti almasını zorlaştırabilecek bir gelişme olarak görülüyor.

■ Malawi’de de ilaç, gübre ve dizel kıtlığı yaşandığı belirtiliyor.

“BİR BANKADAN 50 BİN DOLAR ALABİLİRSENİZ ÇOK ŞANSLISINIZ”

■ THE EAST AFRİCAN haberine göre Kenyalı şirketler de dolar sıkıntılarının yurtiçinde büyümelerine engel olduğunu ve gelirlerini olumsuz etkilediğini belirtiyor. Business Insider Africa haberinde bazı Kenyalı şirketlerin dolar tedariki için Tanzanya ve civar ülkelerden dolar tedarik etmeye çalıştığı aktarılıyor. Bir üretici bankalardan ancak 5 ila 10 bin dolar alabildiklerini, 20 bin dolar alabilenin şanslı sayıldığını ve tek bir bankadan 50 bin dolar alabilmenin büyük şans sayıldığını aktarıyor.

■ Büyük petrol keşfi yapmış olan GUYANA’da bile Newsroom.gy haberine göre işdünyası dolar sıkışıklığı yaşandığını bildiriyor.

■ GANA’da ise Ghanaweb’de yer alan habere göre sistemde yeterli dolar olmadığı için tavuk ithalatçılarının yerli üreticilerden alım yapmaya başlamasıyla sonuçlanıyor.