Orta Doğu’da yaklaşık bir yıldır devam eden savaş ortamının yeni ülkeleri de içine alarak genişlemesi, Türkiye’nin dış ticaret taşımalarına da olumsuz yansıyor. İsrail’in Lübnan’a saldırması ardından İran’ın da İsrail’e yönelik füze saldırısı Orta Doğu’da gerilimi tırmandırırken, bazı ihracatçılar bu ülkeye göndereceği malları beklemeye aldı. Son gelişmelerden en fazla etkilenen ise Filistin taşımaları oldu. 

“Henüz iptal yok ama öteleme var”

Türkiye’nin önde gelen yerli armatörlük şirketlerinden Medkon’un Genel Müdürü Mahmut Işık, iş dünyasında tedirginliğin arttığını belirterek, yaşanan gelişmelerin Türkiye’nin dış ticaretine yansımaya başladığını dile getirdi. Mahmut Işık, bazı ihracatçıların Filistin ve Lübnan’a giden yükleri beklemeye aldığını ifade ederek, “Henüz iptaller olmasa da bazı firmalardan ‘Biraz bekleyelim, en azından bu hafta bir geçsin malı daha sonra göndereceğiz’ gibi dönüşler almaya başladık. Özellikle Lübnan’ın başkenti Beyrut’a yönelik taşımalarda böyle bir eğilim var. en azından bu haftanın geçmesini ” dedi.

“Filistin’in bizden giden yüke çok ihtiyacı var”

Deniz ticaretinde Lübnan ile Türkiye arasındaki hacimlerin çok yüksek olmadığını hatırlatan Işık, Orta Doğu’da gerilimin artmasının en fazla Filistin taşımalarını etkilediğini ifade etti. Işık, Bilindiği üzere, Filistin’e gönderilen mallar, sadece İsrail üzerinden gidiyor. İsrail limanlarına giden yükler, devlet kontrolünden geçtikten sonra o ülkeden Filistin’e gönderiliyor. Ancak, bölgede gerilimin artmasının, Filistin’e mal gönderen ihracatçıları da tedirgin ettiğini belirten Işık, “Bazı firmalar yükü öteliyor. Gelişmeleri görmek istiyor. Oysaki, savaşın devam ettiği Filistin’de halkın yaşamak için Türkiye’den gönderilen mallara çok ihtiyacı var” dedi. 

İsrail ile ticaret zaten durmuştu

Dünyanın en büyük armatörlük şirketi MSC Lines’ın Türkiye Genel Müdürü Barış Dilek de yaşanan gelişmelerin Türkiye’nin dış ticaretine olumsuz yansımasının kaçınılmaz olduğunu ifade ederek, “İsrail ile ticaret durmuştu zaten. Ancak Filistin yükünü taşımaya devam ediyoruz.  Suriye ve Lübnan ile deniz ticaret hacmimiz çok yüksek değil ancak bu operasyonlar sürerse elbet olumsuz etkileri artacak ve bölgeye taşıma adetleri düşecektir. Etkilerini önümüzdeki günlerde daha net göreceğiz” dedi.

Ocak-Eylül 2024 döneminde, Türkiye’den Filistin’e yaklaşık 1,4 milyar dolarlık ihracat gerçekleştirilirken, aynı dönemde Lübnan’a ise 660,7 milyon dolarlık ihracat yapıldı. 

■ TİM: İhracatçı malının akıbetinden emin olmak istiyor

TİM Yönetim Kurulu Üyesi Başaran Bayrak, Orta Doğu'da artan gerilimin Türkiye'nin ihracatına etkilerine yönelik şu değerlendirmeyi yaptı: "Aslında o bölgedeki stabil olmayan durum bizim acil ihtiyaç maddeleri ihracatımıza az da olsa olumlu etki etmişti. Ancak ihracatçı malının akıbetinden emin olmak istiyor. Dolayısıyla malını bölgeye göndermekten çekinebiliyor. Şimdi İran da karıştı. Orada da benzer durum olabilir. "

■ Gemilerin güvenlik seviyesi en yüksek düzeye çıkarıldı

Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Abdulkadir Uraloğlu, Lübnan limanları ve bu limanların açıklarında seyir yapan Türk bayraklı gemilerin Uluslararası Gemi ve Liman Tesisleri Güvenlik Kodu (ISPS) seviyesini 30 Eylül itibarıyla en yüksek düzey olan 3’e yükselttiklerini söyledi. Güvenlik seviyesi 3 kapsamında, gemideki yükleme ve tahliye işlemlerinin geçici olarak durdurulabileceğini belirten Uraloğlu, "Ayrıca, gemiye malzeme, kumanya ve benzeri eşyaların teslimi esnasında malzemeler daha kapsamlı şekilde aranacak, alımları sınırlandırılabilecek veya ertelenebilecek. Gerektiğinde, malzemelerin gemiye alınması tamamen reddedilebilecek" dedi.

■ MSC: ABD limanlarındaki grevin faturası ağır olacak

Türkiye’nin dış ticaretine olumsuz yansıyacak gelişmelerden biri de ABD limanlarında yaşanan grev olacak. ABD'nin doğusunda ve güneyinde bulunan 45 bin liman işçisi, yeni iş sözleşmesi için yürütülen müzakerelerdeki ücret anlaşmazlığı nedeniyle önceki gün erken saatlerde greve başlamıştı. ABD’de son 50 yılın en büyük liman grevi yaşanıyor ve ülkede günlük 5 milyar dolar kayıp yaratacağı öngörülüyor. MSC Türkiye Genel Müdürü Barış Dilek, “ABD’deki durum bizi daha tedirgin ediyor. Bu grevin küresel tedarik zincirine çok ciddi etkileri olacak. Pandemi sırası tecrübelerden çıkarım yapacak olursak, ABD limanlarındaki bir günlük kapanma, sonrasında limanlarda ortalama üç günlük bir sıkışıklığa sebebiyet veriyor. Grev, demiryolu ve karayoluna sıçrayabilir" diye konuştu. grevin tedarik zincirinde yaratacağı aksaklıkların taşıma maliyetlerini yukarı çekebileceğini söyleniyor.