Teşvik belgeli yatırımlarda yapılacak köklü değişimin hazırlıkları son aşamaya gelirken, girişimcilerin mevcut sistem kapsamındaki yatırım iştahlarındaki azalma sürüyor. Teşvik belgeli yatırımlarda geçtiğimiz yıl başlayan gerileme eğilimi devam ediyor. 2024 yılı Kasım ayında teşvikli yatırımlar önceki yılın aynı ayına göre yüzde 29.6 azalarak 57 milyar 315 milyon liraya geriledi. Aynı dönemde yabancı sermayeli firmaların yatırımları ise yüzde 58.68 artarak 11 milyar 222 milyon dolara indi. Ocak-Kasım döneminde ise teşvikli yatırımlar yüzde 38.2’lik azalışla 935 milyar 626 milyon liraya indi. Yabancı yatırımlardaki azalma genel yatırımlara göre daha sınırlı kaldı ve yüzde 6.83’lük azalışla 103 milyar 678 milyon liraya geriledi.

Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar’da değişiklik hazırlıklarını sürdürüyor. Yeni teşvik sistemi yerel kalkınmayı esas alacak ve temelini ‘il-sektör’ ‘bölge- sektör’ eşleşmesi oluşturacak. Yeni sistemde sayıları 26 olan Kalkınma Ajansları daha önemli aktörler olarak ön plana çıkacak. Sanayi ve Teknoloji Bakanı Fatih Kacır, EKONOMİ’ye yaptığı açıklamada yeni sistemin bitmek üzere olduğunu belirterek, detaylarının Şubat ayının ilk haftasında kamuoyuna duyurulacağını söyledi.

Enflasyona rağmen son 5 yılın en düşük seviyesi

Dezenflasyon programının yürütüldüğü bu dönemde yüksek enflasyona rağmen, 2024 Kasım ayı için düzenlenen teşvik belgelerinde öngörülen yatırım tutarı son 5 yılın en düşük seviyesinde gerçekleşti.

2020 yılında 134.8 milyar lira olan teşvikli yatırımlar, 2021’de 123.9 milyar liraya gerilerken, 2022’de 141.3 milyar liraya çıkmıştı. 2023’te 81.4 milyar liraya gerileyen yatırım, geçen yıl Kasım ayı itibarıyla da yüzde 29.6 azalarak 87 milyar 315 milyon liraya geriledi.

Yabancı yatırımlarda artış yüzde 58.6

Genel teşvik belgeli yatırımlardaki yüksek azalmaya rağmen, yabancı sermayeli yatırımlardaki artış oranı enflasyonun üzerinde gerçekleşti. Geçen yıl Kasım ayında yabancı sermayeli yatırım tutarı yüzde 58.6’lık artışla 11 milyar 222 milyon liraya yükseldi. Teşvik belgesine bağlanan yabancı sermayeli proje sayısı 36’dan 41’e çıkarken, öngörülen istihdam yüzde 55.3’lük artışla 943’e çıktı.

HIT 30 başvuruları 7 milyar doları aştı

Teşvik belgeli yatırımlarda yüksek oranlı azalışa rağmen, farklı kategoride değerlendirilen büyük ölçekli yatırımlarda çok dikkat çekici artışlar gözleniyor. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın detaylarını geçen yıl duyurduğu yüksek teknolojiye dayalı HIT 30 adlı programa ise girişimcilerden olağanüstü başvuru geldi. Sanayi ve Teknoloji Bakanı Fatih Kacır, geçtiğimiz hafta yaptığı açıklamada HIT 30 kapsamında yapılan yatırım başvurularının toplam tutarının 7 milyar doları aştığını söyledi. Bu program kapsamında elektrikli araçlar için 5 milyar dolar, batarya üretimi için 4.5 milyar dolar, çip üretimi için 5 milyar dolar, güneş paneli üretimi için 2.5 milyar dolar, rüzgar enerjisi için 1.7 milyar dolar, Ar-Ge için ise 1 milyar dolarlık olmak üzere toplam 19.7 milyar dolarlık yatırım çağırısına çıkılmıştı. Önümüzdeki dönemde çağırıya çıkılan projelerin toplam tutarı 30 milyar dolara ulaşacak.