Türkiye, 2 yıl önce şubat ayında “asrın felaketi” ola­rak nitelenen Kahraman­maraş merkezli 11 ili etkileyen iki büyük deprem acısıyla sarsıldı. 6 Şubat 2023’te Kahramanmaraş’ın Pazarcık ilçesinde saat 04.17’de 7,7 büyüklüğünde, Elbistan ilçesin­de saat 13.24’te 7,6 büyüklüğünde deprem meydana geldi. Yaklaşık 14 milyon kişiyi doğrudan etkile­yen deprem felaketinde 53 bin 537 kişi hayatını kaybetti, 107 bin 213 kişi yaralandı. Türkiye’nin ulus­lararası yardımı da içeren 4. sevi­ye alarm verdiği deprem sonrası 93 ülkeden arama kurtarma ekipleri bölgede çalışmalara katıldı.

Toplam 120 bin kilometre kare­lik alanda 14 milyon vatandaşın doğrudan etkilendiği depremler, 11 il, 124 ilçe, 6 bin 929 köy ile ma­hallede ağır yıkımlara yol açtı.

Ülke genelinde 7 gün sürey­le milli yas ilan edilirken, deprem bölgesinde ise OHAL kararı alındı.

Yerinde dönüşüme 23 milyar TL

Deprem bölgesinin ayağa kaldı­rılması için bugüne kadar 2,6 tril­yon lirayı aşan (75 milyar dolar) yatırım yapıldı. 2025 yılı bütçesin­de felaketin izlerini tamamen sil­mek için toplam 584 milyar liralık kaynak ayrıldı. Ekonomiden sana­yiye, ticaretten tarıma, altyapıdan sosyal projelere kadar her alanda bölge yeniden ayağa kaldırılıyor. Yerinde dönüşüm programı için 23 milyar lira kaynak aktarıldı. Tür­kiye Tek Yürek Kampanyası gelir­leri kapsamında AFAD bağış he­saplarında toplam 143 milyar 512 milyon 165 bin 82 lira kaynak elde edildi. 127 milyar 911 milyon 550 bin 260 lirası harcandı. Bankalar­da olan mevcut para miktarı ise 15 milyar 600 milyon 614 bin 822 lira olarak belirlendi.

Deprem bölgesine Dünya Bankası’ndan 4 milyar dolar, EBRD’den 2,5 milyar euro kredi desteği

 Kahramanmaraş merkezli 6 Şubat 2023 tarihli depremle­rin ardından uluslararası fi­nans kuruluşları da deprem bölgesine yönelik projele­ri destekleme kararı alırken, sağlanan destekler bölgenin kalkınması için kullanılıyor. Dünya Bankası, 2024 sonu­na kadar bölgeye 3 milyar do­larlık kaynak sunarken, bu yıl için de ilave 1 milyar dolarlık kaynak ayrıldı.

Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası (EBRD) da bölgenin yeniden imarı için kamu ve özel sektöre yönelik 1,5 milyar euroluk finansman paketi oluşturdu. Banka, böl­gedeki özel sektör proje­lerine, KOBİ’lere ve yerel bankalara 1 milyar av­ro finansman aktardı. Asya Altyapı Yatı­rım Bankası da Karayolları Genel Müdürlüğünce kullanılmak üzere yaklaşık 187 milyon euroluk uzun vadeli ve piyasa koşullarının altında faiz oran­larıyla finansman sağladı.

Uluslararası İslami Ticaret Fi­nans Kuruluşu da depremden etkilenen işletmelerin ulusla­rarası ticaretinin desteklen­mesi için Türkiye Kalkınma ve Yatırım Bankasına 100 milyon dolar, Türkiye Sınai Kal­kınma Bankasına da 50 milyon dolar finans­man sundu. İslam Kalkınma Bankası da Hazine ve Ma­liye Bakanlığıyla deprem bölgesine yönelik finans­man anlaşması imzaladı. Buna göre, Türk Eximbank’a yönelik İslam Kalkınma Ban­kasından Hazine geri öde­me garantisi altında 100 milyon dolar finans­man sağlandı.

AFAD tarafından yapılan deprem harcamaları (TL)

Toplam bağış 143.631.650.550

Yapılan harcama 128.562.151.048

Nakdi yardım ödemeleri

-Kira ödemeleri 34.546.022.500

-10 bin TL hasar hane ödemesi 19.959.780.000

-15 bin TL taşınma yardımı 8.529.360.000

-100 bin TL vefat ödemesi 4.112.800.000

-Tahliye ödemesi 57.201.000

Toplam 67.205.163.500

Barınma giderleri

-Çadır ve konteyner alımı ve altyapı 55.837.228.840

-Esenkart ödemeleri 4.365.985.843

-Gıda hijyen seti alımı 1.153.772.865

Toplam 61.356.987.548

Hak sahiplerine 201 bin 580 konut ve iş yeri teslim edildi

 Deprem bölgesinde Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından gerçekleştirilen hasar tespit çalışmaları kapsamında, 2 milyon 381 bin 888 bina ve 6 milyon 612 bin 685 bağımsız bölümde hasar tespiti yapıldı. Konut ve iş yeri ihtiyaçlarını karşılamak TOKİ Başkanlığı, Emlak Konut GYO, Yapı İşleri Genel Müdürlüğü, Kentsel Dönüşüm Başkanlığı ve İller Bankası işbirliğinde, deprem bölgesindeki ev ve iş yerleri yeniden inşa süreci devam ediyor.

Bu kapsamda bugüne kadar yapılması planlanan konutların yüzde 45’i teslim edildi. Hatay’da 13 bin 980, Malatya’da 6 bin 554, Gaziantep’te 1535, Kahramanmaraş’ta 7 bin 202, Adıyaman’da 6 bin 781, Osmaniye’de 1921, Adana’da 2 bin 945, Diyarbakır’da 822, Elazığ’da 3 bin 353, Kilis’te 223, Şanlıurfa’da 991 olmak üzere toplam 46 bin 307 konut ve 149 iş yerinin daha hak sahipleri belirlendi. Böylece bugüne kadar teslim edilen konut ve iş yeri sayısı 201 bin 580’e yükseldi. Bu yıl sonunda ise 358 bin 859 konut, 31 bin 307 iş yeri ve 62 bin 817 köy evi olmak üzere toplam 452 bin 983 bağımsız bölüm hak sahiplerine teslim edilecek.

Konut satışı hızlandı

Bu arada, Kahramanmaraş merkezli depremlerin etkilediği 11 ilde konut satışları geçen yıl bir önceki yıla göre yüzde 32,34 artışla 195 bin 106’ya ulaştı. Depremin yaşandığı 2023’te 11 ilin toplamında 147 bin 418 konut satılırken, geçen yıl 195 bin 106 konutun satışı tamamlandı.

Depremzede esnaf ve sanatkarlar 41,5 milyar liralık kredi kullandı

6 Şubat 2023’te meydana gelen depremlerin yaşandığı bölgede faaliyet gösteren esnaf ve sanatkarlara Şubat-Kasım 2023 döneminde Halkbank tarafından 1 yıl geri ödemesiz 5 yıl vadeli kredi desteği sağlandı. Bu dönemde kredi desteği verilen esnaf sayısı 27 bin 202, tutarı da 6,7 milyar lira oldu. Bunlar da dahil 12 ildeki esnaf ve sanatkarlara Şubat 2023-Aralık 2024 döneminde kredi ve kefalet kooperatifleri aracılığıyla ya da doğrudan Halkbank’tan sağlanan kredilerin tutarı 41 milyar 451 milyon 736 bin 645 lirayı buldu. Bu dönemde kullandırılan kredi sayısı 94 bin 430’a ulaştı.

Hazine kefaletiyle 30,5 milyar TL

Kredileri en çok 19 bin 42 ile Adana’daki esnaflar kullanırken bu ildeki kredi tutarı 8 milyar 509 milyon 325 bin 413 liraya ulaştı. Adana’yı 13 bin 555 kredi ve 6 milyar 350 milyon 651 bin 965 lira ile Şanlıurfa, 13 bin 322 kullandırım ve 5 milyar 439 milyon 243 bin 926 lira ile Hatay izledi.

Öte yandan Hazine ve Maliye Bakanlığı, Hazine destekli kefalet sistemini deprem bölgesi için etkin şekilde kullanılıyor. Depremden etkilenen işletmelere Hazine kefaletiyle 30 milyar 529 milyon lira kredi imkanı sağlandı. Bu kapsamda bugüne kadar 18 milyar 346 milyon lira kredi kullandırılırken, kefalet tutarı ise 16 milyar 297 milyon lira oldu.