Murat Gürsoy ile Karadeniz Sohbetleri’nde bu hafta konuğumuz M. Suat Hacısalihoğlu. Trabzon Ticaret ve Sanayi Odası (TTSO) Başkanı olan Hacısalihoğlu’na kent ekonomisini, ticaretini ve sanayi hamlelerini sorduk. Kısacası Trabzon ekonomisini mercek altına aldık. İşte yanıtları…

-Efendim bilenler biliyor ama usuldendir… Kısaca sizi tanıyarak sohbetimize başlayalım isteriz.

-1956 yılında Trabzon’da dünyaya geldim.Makine Yüksek Mühendisiyim.  İlk orta ve lise öğrenimimi burada tamamladım. 1979 yılında İstanbul DMMM Makine Fakültesi’nden mezun oldum. 1981 yılında Yıldız Teknik Üniversitesi’nde Yüksek Lisans, 1983-1985 yılları arasında da Karadeniz Teknik Üniversitesi’nde Doktora yaptım. 11 yıldır Trabzon Ticaret ve Sanayi Odası Yönetim Kurulu Başkanlığı görevini yürütüyorum. Yönetim kurulumuz, meclisimiz ve çalışanlarımızla birlikte başta üyelerimiz olmak üzere ilimize, bölgemize ve ülkemize hizmet etmekteyiz.

-Trabzon sanayisi üzerine en yetkin isimlerden birisiniz. Kentteki sanayi olgusu hakkında neler söylersiniz?

-İlimizde kurulu bulunan dört ayrı organize sanayi bölgesinde imalatı gerçekleştirilen birbirinden çok farklı sektörlerde sanayi ürünlerimiz var. Bu ürünlerimizin gerek iç pazara gerekse yurt dışına ihracatı da başarıyla yapılmaktadır. Bunun yanı sıra küçük sanayi sitelerinde ve özel mülkiyet alanlarında da çok sayıda sanayi ürünü üretilmektedir. Trabzon’un sanayi ürünleri arasında ileri teknoloji ile üretimi gerçekleştirilen ürünlerimizin son yıllarda artmakta olduğunu da gözlemlemekteyiz.

-Trabzon kaynaklı ürünlerin uluslararası pazarlarda gördüğü talep hakkındaki düşünceleriniz nedir?

-Kıyasıya bir rekabetin yaşandığı uluslararası pazarda yüksek teknolojik ürünlerimizin talep görmesi bizleri sevindirmektedir. Gelişmiş ülkeler başta ABD ve Japonya olmak üzere Avrupa ülkeleri pazarlarına ilimizden çok sayıda sanayi ürünü rahatlıkla sanayi ihracatını gerçekleştirilmekteyiz. Bunun yanı sıra çevremizdeki komşu ülkelerimiz başta olmak üzere Avrasya pazarında Kafkasya ülkeleri,  Türki Cumhuriyetleri yanı sıra Orta Doğu ve Afrika pazarlarında da Trabzon’un üretimi olan sanayi ürünlerinin yüksek bir alıcısı bulunmaktadır.

-Gelinen noktayı yeterli görüyor musunuz?

Trabzon’da var olan potansiyeli daha da üst seviyelere çıkartmayı hedeflemekteyiz. Bu amaçla Trabzon Ticaret ve Sanayi Odası, ülkemizin sanayi stratejisinde rotasını çizdiği ithalatını yaptığımız orta ve yüksek teknolojik ürünlerin öncelikli üretiminin yapılacağı altyapı ve fiziki ortamı Trabzon’a ve bölgeye kazandıracak çalışmaları başlatmış bulunmaktayız.

Ağırlıklı olarak hangi ürünler ihraç ediliyor?

Karadeniz Bölgesi’nin ihracatının yarısını gerçekleştiren ve Türkiye’nin de önemli ihracat merkezleri arasında yer alan Trabzon’dan 100’den fazla ülkeye ihracat yapılmaktadır.Dünyanın en büyük fındık üreticisi olan Türkiye’nin fındık ihracatının yarıdan fazlası Trabzon’dan gerçekleştirilmektedir. Trabzon’daki modern entegre tesislerde işlenen fındık ve fındık mamulleri dünya pazarına sunulmaktadır.Trabzon, Türkiye’nin yaş sebze ve meyve ihracatında da önemli bir paya sahiptir.Türkiye’nin deniz ürünleri avcılığında en büyük paya sahip olan Trabzon’da, tatlı ve tuzlu su kültür balıkçılığı üretim tesisleri de bulunmaktadır. Trabzon’daki tesislerde işlenen başta hamsi olmak üzere birçok deniz ve tatlı su ürünü ihraç edilmektedir.

-Belli ki limana sahip bir kent olma avantajını oldukça yerinde kullanıyor Trabzon. Tarım ve deniz ürünleri dışında sanayi malı üretimi ve ihracatında hangi noktadasınız?

 -Dünyanın ünlü otomotiv markalarına Trabzon’da ağır döküm teknolojisiyle yan sanayi ürünleri üretilmektedir.Trabzon’da çeşitli büyüklükte hidrolik iş makinaları ve gıda sanayisinde kullanılan makinalar üretilmekte ve ihraç edilmektedir. Trabzon’da üretilen teknolojik su sayacı, elektrikli ısıtıcı ve benzeri cihazlar dünyanın birçok ülkesine ihraç edilmektedir.

-Farklı ürün çeşitliliğinden de söz etmek olası sanırım Trabzon için…

-Elbette… Bakır madeninin işlenerek sanayi ürünlerine dönüştürüldüğü kentte ve tabi ki bölgemizdeki zengin orman varlıkları, buradaki tesislerde endüstri ürünlerine dönüştürülmektedir.Tomruk ürünleri, fırınlanmış mamul ürünler, kontrplak, döşemelik lambri ve parke, ahşap palet, ahşap yapı elemanları başta olmak üzere çok geniş bir yelpazede üretim yapılmaktadır.Trabzon’da modern tasarımlara sahip mobilya ürünleri üretilip ihraç edilmektedir.Tekstil sektöründe Trabzon’da üretilen ürünler, dünya pazarına ihraç edilmektedir.Trabzon’da başta iş ayakkabısı olmak üzere yüksek kalitede üretimin yapıldığı ayakkabı sanayisi bulunmaktadır.Dünyaca ünlü el sanatı mücevher ürünleri olan Trabzon hasırı ve telkârisi, uluslararası alanda büyük talep görmektedir.

-Yüksek teknolojili ürünlerdeki yeri nedir Trabzon’un?

-Oldukça iyi bir konumdayız. Sadece üretmekle kalmıyor dünya pazarına da sunuyoruz. Bunlar arasında; hücre ve gen teknolojisinde Avrupa’nın en önemli laboratuvarlarından biri Trabzon’da bulunmaktadır.Trabzon’da hassas teknolojiyle ameliyat ipliği üretimi gerçekleştirilmektedir. Yanı sıra Türkiye’nin önemli implant üretim noktalarından biridir. Savunma sanayinde de Türkiye’nin en önemli merkezleri arasında yer alan Trabzon’daki silah fabrikalarında, otomatik silah modelleri üretilmekte ve ihraç edilmektedir.Trabzon’daki tersanelerde çeşitli tip ve boylarda deniz taşımacılığı araçları, modern donanımlı balık avcılığı tekneleri ve ileri teknolojiye sahip araştırma gemileri inşa edilmektedir.Trabzon’da denizcilik sektörüne yönelik teknolojik çeşitli donanım üreten tesisler faaliyettedir.

-Trabzon ekonomisi bugün nasıl bir tablo çiziyor?

-Dünyanın yaşayan en eski şehirlerinden ve ticaret merkezlerinden biri olan Trabzon, tarihten gelen stratejik konumunu her geçen gün güçlendirmektedir. Türkiye’nin kuzeydoğusunda, Karadeniz kıyısında bulunan Trabzon, tarihi İpekyolu’nun en önemli kavşaklarından ve liman kentlerinden biridir.Asya ve Avrupa arasındaki ticaret yollarının kesişme noktasında bulunan Trabzon, ticaret, sanayi, turizm ve lojistik alanlarında güvenli bir yatırım merkezidir.Trabzon; genç, dinamik ve eğitimli 1 milyona yaklaşan nüfusuyla bölgenin en büyük kentidir.

-Trabzon’da tarım ve hayvancılık ne durumda?

-Tarım faaliyetlerinde Trabzon’da fındık ve çay oldukça geniş bir sektördür. Dünyanın en doğal fındık ve çay tarımı Trabzon’da ve bu bölgede yetiştirilmektedir. Bu avantajlı durum beraberinde ilimizde ve bölgede fındık ve çay tarımının yanı sıra bu ürünlerimizin ticareti, endüstrisi ve ihracatını da geliştirmiştir. Trabzon, başta fındık olmak üzere kuruyemiş işleme ve pazarlamasında Türkiye’nin önemli merkezlerinden biridir.Dünyanın en doğal yaş çay üretim alanı olan Doğu Karadeniz’de toplanan çayları işleyen çok sayıda tesis Trabzon’da bulunmaktadır. Uluslararası işbirlikleriyle yapılan yatırımlar ve AR-GE çalışmalarıyla Türk çay sektörü geliştirilmektedir.

Trabzon yüksek kesimlerinde, yaylalarda küçük ve büyük baş hayvancılık faaliyetleri yürütülmektedir. Ancak yetersiz olduğu görülmektedir. Trabzon ve bölgede hayvancılığın geliştirilmesi bu alanın desteklenmesine ihtiyaç olduğu aşikardır. Geleneksel hayvancılık modern üretime ve yetiştiriciliğe dönüştürülmesi için yeni yatırımlara ihtiyaç bulunmaktadır.Trabzon’da yer alan modern et ve et ürünleri işleme tesislerinde, başta dünyaca ünlü Akçaabat Köftesi olmak üzere birçok ürün üretilip pazarlanmaktadır.Türkiye’nin süt ürünlerine bağlı gıda sanayinde Trabzon’un yüksek bir marka değeri bulunmaktadır. Trabzon’da üretilen başta tereyağı ve peynir olmak üzere birçok ürün yoğun talep görmektedir.

-Nitelikli ve yetkin çalışan ihtiyacı her geçen gün büyüyor bu konuda neler söyleyeceksiniz. Sizin bu konuyla ilgili yürüttüğünüz herhangi bir çalışma var mı?

Trabzon Ticaret ve Sanayi Odası, ülkemizin belirlediği sanayi stratejisi doğrultusunda orta ve yüksek sanayi ürünlerinin üretiminin yapıldığı uluslararası bir merkez olmayı hedeflemektedir ve çalışmalarını bu yönde yürütmektedir.  Bu kapsamda Trabzon İnovasyon ve Biyoteknoloji Merkezi, Trabzon Yatırım Adası ve Endüstri Bölgesi çalışmalarımız devam etmektedir.Eğitim kenti olan Trabzon’daki üniversitelerde, güçlü bir akademik kadro ve laboratuvar altyapısı ile nitelikli mühendisler yetiştirilmektedir.Devlet desteğiyle Trabzon Teknoloji Geliştirme Bölgesi’nde akademisyenler, öğrenciler ve firmalar, ileri teknolojik ürünler ve inovasyon üretimi yapmaktadır.İnovasyon ve Biyoteknoloji Merkezi’nde bölgenin zengin florasının ilaç hammaddesi yapımında kullanılması için araştırmalar yapılmaktadır. Merkezde ayrıca katma değeri yüksek teknolojik ürünler geliştirilmektedir.

-Oda olarak yapmayı planladığınız projelerden bahseder misiniz?

-Trabzon Ticaret ve Sanayi Odası olarak yaptığımız projelerin tümü öncelikle komşu illerimizle birlikte kalkınmaya ve büyümeye etki yapacak açılımlardır. Trabzon’un Doğu Karadeniz Bölgesi’ni bir bütün olarak değerlendirmekteyiz. Yukarıda da ifade ettiğimiz gibi çalışmalarını yürüttüğümüz projeler arasında yer alan Trabzon Yatırım Adası ve Endüstri Bölgesi, Trabzon İnovasyon ve Biyoteknoloji Merkezi, Trabzon Kongre Merkezi, Trabzon Turizm Merkezi esasında çevremizde bir hareket oluşturmaktadır. Hareket varsa üretim olur, gelişme olur, refah olur. Orta ve yüksek teknolojiyle katma değeri yüksek ürünlerin üretileceği Trabzon Yatırım Adası Endüstri Bölgesi Arsin’de kuruluyor. Deniz dolgusu üzerine 277 hektarlık alanda yapılması planlanan bölgenin proje maliyeti yaklaşık 1,6 milyar lira. Trabzon için tarihi yatırım olan bölge tam kapasiteyle faaliyete geçtiğinde 14 bin kişiye yeni istihdam alanı açılacak. Bölgede gıda teknolojisi, biyoteknoloji, nanoteknoloji, sağlık teknolojisi, savunma sistemleri, güvenlik teknolojisi, uzay ve havacılık, bilişim teknolojisi, telekomünikasyon, elektronik ve otomasyon, otomobil teknolojileri firmaları faaliyet gösterecek.

-Son olarak eklemek istediğiniz bir şey var mı?

-Karadeniz Ekonomi Gazetesi ve Karadeniz Ekonomi Dergisi ailesine teşekkür ediyorum. Buradan okuyucularınızla paylaşmak istediğim son birkaç yılda turizmde Karadeniz’in yakaladığı yükseliş ekonomik olarak hepimize olumlu bir yansıması olduğunu görmekteyiz. Karadeniz’e turizm sektöründen sıcak para girişi çok önemlidir ve geleceğimiz açısından bunu çok önemsiyorum. Sektörün bütün tarafları el birliği ile Karadeniz turizmini geliştirmek için bulunduğumuz noktadan katkı yapmalı ve geliştirmeye çalışmalıyız. Karadeniz’e gelen her turisti evimize gelen bir misafir gibi ağırlamalıyız. Hedefimiz turizm sektöründen bölgemizin ve ülkemizin daha fazla istifade etmesine yol açacak adımları atmak olmalıdır. Bu anlayışla Karadeniz turizminin daha da bereketli olacağına inanıyorum. Karadeniz’in bir turizm destinasyonu olarak bir bütün olduğunu, hepimizin ortak değeri olduğunun farkında olmalıyız.