Türkiye’nin deprem felaketiyle sarsılmasının ardından bankacılık sektörü de hemen devreye girdi ve Türkiye Bankalar Birliği aldığı tavsiye kararlarıyla birlikte bölgede bazı illerde bireysel müşterilerin ve gerçek kişi ticari işletmelerin yani esnafl arın kredi borçlarını 6 ay bazı illerde ise 1 ay boyunca erteledi. Ancak tavsiye kararı belli ölçeğin üzerindeki ticari müşterileri kapsamıyor.

Deprem bölgesinde faaliyet gösteren ticari işletmeler kredi borçlarında erteleme talep ettiklerinde temdit faizi ve komisyonuyla karşılaşıyor. Depremzede ticari ve kurumsal müşteriler uygulanan temdit faizi ve komisyonundan şikâyetçi olurken bankacılık sektörü kaynakları ise müşteri bazında değerlendirmeler yapılarak adım atıldığını dile getirdi.

Hatay’da üretim yapan, 30 ülkeye ihracatı olan ve Türkiye'nin en hızlı büyüyen şirketleri arasında yer alan bir firma sahibinin EKONOMİ gazetesine verdiği bilgiye göre kredi borçlarını ertelemek için bankasına başvurduğunda temdit faizi ve komisyonu ile karşı karşıya kaldı.

800 bin liralık spot kredisinin 6 ay ertelenmesi için bankaya başvuran firma sahibi 6 ay ertelemenin mümkün olmadığı 3 aylık temdit sonrası yeniden 3 ay daha ertelenebileceği cevabını aldığını bildirdi. Firma sahibinin verdiği bilgiye göre banka 1 ay temdit için yüzde 13,4 faiz artı 10 bin TL temdit komisyonu, 3 ay temdit için de yüzde 13,4 faiz artı 30 bin temdit komisyonu işletiyor.

Bankalar kredi ödemelerinde, borçlunun geçici likidite sıkıntısına girmesinden dolayı aksama yaşanıyor ise borçluya likidite gücü kazandırmak ve kredinin tahsilini sağlamak amacıyla bu kredileri yeniden yapılandırabiliyor ya da bunlar için yeni bir ödeme planı oluşturabiliyor. Finansal olarak temdit, borçların ödeme tarihi vadesinin uzatılması anlamına geliyor. Temdit yani süre uzatma yapılırken ise bir temdit faizi hesaplanıyor. Bu faiz hesaplanırken müşterinin güncel durumu ve kredibilitesi esas alınıyor. Erteleme ya da yeniden yapılandırma işleminde bankaların uygulayacağı temdit faizi de bankadan bankaya müşteriden müşteriye değişim gösteriyor.

TBB’nin kararı sadece bireysel ve esnaf için

TBB’nin aldığı tavsiye kararı Adıyaman, Hatay, Kahramanmaraş, Malatya, Osmaniye illeri ile Gaziantep ilinin İslahiye ve Nurdağı ilçelerindeki bireysel müşteri ve gerçek kişi ticari işletmeler yani esnafl arın kredi borçlarının / taksitlerinin ve gayrinakdi kredi komisyonlarının 6 ay faizsiz (faiz/ gecikme faizi) olarak ertelenmesini içeriyor. Ayrıca deprem bölgesinde yer alan diğer illerdeki bireysel ve gerçek kişi ticari işletmelerin de kredi borçlarının/ taksitlerinin ve gayrinakdi kredi komisyonları 1 ay faizsiz (faiz / gecikme faizi) olarak ertelenecek. TBB’nin tavsiye kararları ticari ve kurumsal müşterileri kapsamıyor.

TBB’ye yakın bir kaynağın verdiği bilgiye göre isteyen herkesin kredilerinin ertelenmesi mümkün değil. Alınan kararlar bireyler ve esnafl ar için uygulamada. Ancak bankalar ticari ve kurumsal müşterilerinde müşteri bazlı değerlendirmeler yaparak kararlar veriyor. Bankanın müşterisinin niteliğini, ne derece zarar gördüğünü dikkate alarak müşterinin durumuna göre kredi borcu erteleme ve temdit faizi alma uygulamaları yaptığını söyleyen TBB’ye yakın kaynak tüm bölgede kredi borçlarının silinmesinin bankacılık yapılamaması anlamına geleceğini dile getirdi.

Bankalar sadece işletmesi yıkılanın yanında

Bir bankacılık kaynağı da depremden tüm etkilenenlere kolaylık sağlamak ve yeniden hayatlarını yoluna koymaları için çalıştıklarını dile getirerek, ancak büyük işletmelerin müşteri bazında değerlendirildiğini kaydetti. Büyük işletmelerin genellikle üretim tesislerinin sadece deprem bölgesinde olmadığını, bazılarının ticari faaliyetini sürdürülebildiğini, hatta bazı işletmelerin de ticari faaliyetinin hiç etkilenmemiş olabildiğini dile getiren bankacılık kaynağı, bu konuda daha hassas olmaları gerektiğini söyledi. Büyük işletmelerin kendi tedarikçileri için de borç ötelemeyi gündeme alabilmeleri gerektiğini ifade eden bankacılık kaynağı bankaların ellerinden geleni yaptığına da dikkat çekti. Bankacılık kaynağı ayrıca bazı bankaların açıkladığı kredi paketlerinin de ticari faaliyetini sürdürebilmek için ihtiyacı olan firmalara destek için devreye alındığını hatırlatırken, yine de talep edildiğinde ve müşteri zararını belgelendirdiğinde borçların ötelenmesinin sağlandığını dile getirdi. Ayrıca kaynak bu konuda bazen banka yetkililerinin bazen de reel sektörün art niyetli tavırlarının ortaya çıkabildiğine işaret etti.

Her müşteri ayrı değerlendiriliyor

Kapsam dışında kalan müşteriler için de TBB, talep edilmesi ve depremden zarar görüldüğü belgelendirilmesi halinde müşteri bazında değerlendirilerek, kredi borçlarına / taksitlerine erteleme imkânının sunulmasını tavsiye etti. Bankacılık kaynakları bankaların da bu tavsiye kararı doğrultusunda talebe göre değerlendirme yaparak müşteriyi mağdur etmeyecek şekilde vade uzatımı yaptıklarını kaydetti.

Müşteriyle iletişime geçilene kadar vadesi gelen anapara ve tahakkuk eden faiz bakiyesi gecikmeye düşürülmeden ötelendiğini söyleyen kaynak, müşteriye ulaşıldıktan sonra ise müşterinin talebi olması halinde kredi kapatılmayıp vade uzatımı yapıldığını dile getirdi. Bir başka bankacılık sektörü kaynağı ise TBB’nin kararlarının öncelikli olarak direkt etkilenen hayatını idame ettirme güçlüğü çeken müşterileri kapsadığına işaret etti.

Kaynak, bankacılık sektörünün hassas davrandığını ticari ve kurumsal müşterilerin de kredi erteleme taleplerinin müşteri bazında incelemeler yapılarak karara bağlandığını vurgulayarak bankaların tüm borçları erteleme veya silmesinin mümkün olmadığını kaydetti. Bankaların değerlendirmeleri yaptığını belirten kaynak müşterileri de zor durumda bırakmayacak şekilde kredi borcu ertelerken temdit faizi işlettiğini söyledi.