Dünya Arı Günü, her yıl 2 dünyada çeşitli etkinliklerle kutlanıyor. Bu etkinlikler arıların ekosistemdeki görevine dikkat çekerek korunmaları konusunda farkındalık yaratmayı amaçlıyor. Türkiye, coğrafi konumu ve canlı çeşitliliği ile bal üretiminde dünya ikincisi. Ancak ekonomik kriz, artan maliyetler ve devlet desteğinin yetersiz olması arı yetiştiricileri ve bal üreticilerini zor durumda bırakıyor. Ayrıca doğal alanların tahrip edilmesi, son yıllarda artan orman yangınları, yerli yersiz kurulan maden ve taş ocakları arıların yaşamı için tehlike oluşturuyor. Dünyada arıların korunması için 2017'den beri kutlanan Arı Günü’nde üretici ve yetiştiricilerin sorunlarını konuştuk.

ARICILIK DONANIM İSTER

İstanbul Arı Yetiştiricileri Birliği Başkan Yardımcısı Adem Özkan Yalçın, 15 yıldır arıcılık yapıyor. İstanbul, Trakya ve İç Anadolu’da gezginci arıcılık yapan Yalçın, ailenin üçüncü kuşak arı yetiştiricisi. Özkan, Bakanlığın verdiği desteklerin amacına ulaşmadığını ifade ediyor. Özkan, “Tarım Bakanlığı’nda proje hazırlayanların hiçbiri sahada değil” diyor.

Tarım Bakanlığı’nın hayvan yetiştiricileri, kooperatifler ve sivil örgütler gibi yerlerle istişare etmediğini de vurgulayan Özkan, “Bir gün gelip de size nasıl fayda sağlarız demediler. Dolayısıyla bu işin mutfağında yetişmeyenler proje hazırlayınca hiçbiri gerçekleşmiyor. Bir iyilik maksadı olsa da destekleme biçiminin algoritmasında hata var. Bundan dolayı desteğe ulaşamıyoruz. Gezginci arıcılıkta nakliye masrafları çok yükseldi. Maliyetlerimiz 3 katına çıkarken bal fiyatları arttı. En büyük masrafımız yakıt ve arının beslenmesi. Bir kamyon arının İstanbul’dan Sivas’a gitmesi 50 bin TL. Zam gelmese dahi 50 bin TL yine nakliye için parası ödeyeceğiz. Balın olması bile garanti değilken 100 bin TL baştan gitmiş oluyor. Hali hazırda bu işi yapanların desteklenmesi lazım ki işin devamı gelsin. Arıcılık donanım ve altyapı ister. Bu donanıma sahip olmayanlara arıları, ilaçları, kovanları verip gönderdiğinizde başarılı olamıyor” diye konuşuyor.

ELİMİZE PARA GEÇMİYOR

Siirt Pervari Bal Üreticileri Birliği Başkanı Abidin Aka da kuşaklardır arıcılık yaptıklarını anlatıyor. Aka, “Pervari deyince insanlarına aklına bal gelir ama son dönemde üreticiler üretimden ziyade maliyetleri nasıl karşılayacaklarına odaklanmak zorunda kalıyor” diyerek isyan ediyor. Artan arı ölümlerine dikkat çeken Aka, şunları söylüyor: “Ülke genelinde yaşanan arı ölümlerinin yüzde 90’ı bir parazit olan ‘Varroa’dan kaynaklanıyor. Varroa ile mücadele için mutlaka çalışma yapılmalı. Bölgeye adapte olacak arı ıslah çalışmasıyla verimliliğin artırılması gerekiyor. Enflasyonun yükselmesiyle masraflarını karşılayamayan pek çok üretici ve yetiştirici üretimi bırakıyor. ‘Arıyı yaşat ki insan yaşasın’ sözünü dikkate alarak enflasyon karşısında ezilen üretici devlet tarafından desteklenmelidir. Bakanlık aktif kovan başına yıllık 60 TL destek veriyor. Bu miktar en az 200 TL’ye çıkarılmalı. Gerçek bal şifa niyetine üretilir. Ancak bugün markette 150-200 TL’den satılıyor. Bugün üretici, ürününü geçmişe kıyasla satabiliyor, elinde ürün kalmıyor ama eline para geçmiyor.”

Öte yandan Tarım ve Orman Bakanı İbrahim Yumaklı da Arı Günü dolayısıyla yaptığı açıklamada Arıcılık Eylem Planı'nı hayata geçirmek için çalışmalara başladıklarını duyurdu. Yumaklı “Gezginci arıcılar ile genç ve kadın üreticilerimize kovan başına ilave destekler verilecek" dedi. Ancak arı yetiştiricileri, Yumaklı’nın açıklamasını eleştirerek gerçekçi bulmadıklarını söyledi.

ARICILIĞIN KARNESİ

Toplam Kovan Sayısı: 9.224.881 adet

Toplam Bal Üretimi: 114.886 Ton

Toplam Üretici Sayısı: 100.399 adet

Kovan Başı Verim: 12,5 KG

Kaynak: Tarım ve Orman Bakanlığı Web sitesi/2023

2023 en fazla bal üretimi yapan 4 il (ton)

Ordu: 19.006

Adana: 12.279

Muğla: 8.081

Sivas: 6.382

∗∗∗

ÜRETİM ALANI KORUNMALI

Dünya çam balı üretiminin merkezi ise Muğla. Kentteki orman yangınları, iklim krizi ve girdi maliyetleri sebebiyle çam balı üretilemeyecek duruma geliyor. Muğla Arı Yetiştiricileri Birliği Yönetim Kurulu Başkanı Veli Türk, “Orman yangınları ve iklim koşulları nedeniyle üretimde rekolte kayıpları yaşanırken bir de nakliye giderlerinin artışıyla üretimden vazge-çilmesi çam balı üretimini sekteye uğratacaktır. Bunun önüne geçilmesi için arı nakillerinde kullanılan araçların akaryakıtı devlet desteklemeli. Arı varlığının korunması için bölgesel transplantasyon çalışması yapılmalıdır. Sürdürülebilir arıcılık faaliyeti için destekleme miktarı bugünün koşullarına göre güncellenmelidir” diyor.

ARILAR ÖLÜRSE HAYAT BİTER

Ekosistemin sürdürülebilirliği ve gıda güvenliği hakkında hayati bir önem taşıyan arı popülasyonu son yıllarda azalma tehlikesiyle karşı karşıya. Tarım sektörü için kritik bir role sahip olan arılar, bitkisel ürünlerde çeşitliliğe de yol açıyor. Sadece bal yapmakla kalmayan arılar, insanlar tarafından en sık tüketilen besinlerin yüzde 70’inin üretilmesini sağlıyor. Arıların azalması dünyada ciddi sorunlara sebep olabilir.