Cumhurbaşkanı ve AK Parti Genel Başkanı Recep Tayyip Erdoğan, önceki gün partisinin gurup toplantısındaki konuşmasında, asgari ücretlileri enflasyona ezdirmediklerini söylese de, TÜİK’e göre yıllık enflasyonun yüzde 47 olarak açılandığı ülkemizde yaklaşık 15 milyon kişiyi doğrudan etkileyen asgari ücretin yetersiz bulunduğuna dair açıklamalar da gecikmeden geldi.

Ki;

Başta Avrupa ülkeleri olmak üzere gelişmiş ülkelerde asgari ücretle çalışanların oranı yaklaşık yüzde 6 dolayındayken, ülkemizde bu oran yaklaşık olarak her iki kişiden birine denk geliyor.

Ülkemde her iki kişiden birinin asgari ücrete mahkum olduğu tahmin ediliyor yani.

 TÜİK'in Ocak 2024 verilerine göre, ülkemizde sanayi, inşaat ve ticaret-hizmet sektörleri toplamında ücretli çalışan sayısı, 15 milyon 22 bin 900 kişi olarak belirtilmiş.

Yine TÜİK'in verilerine göre, 2024 yılı Ocak ayındaki çalışan sayısının, bir önceki yıla oranla yüzde 2,8 oranında arttığı belirtiliyor. Bu durumda, 2025 yılına girilirken de bu sayı daha da artmış olacak.

Demem o ki, ülkemde en az 7-8 milyon çalışan, önceki gün açıklanan 22 bin 104 lira ile bir yıl geçinmek zorunda kalacak.

Kaldı ki; metropol kentler olarak bilinen Ankara, İstanbul, İzmir gibi büyük şehirlerde ev kiraları bu düzeydeyken, çalışanları zor bir yıl bekliyor olacak.

İstanbul ve Ankara gibi şehirleri örnek verdik ancak, Samsun'da da ev kiraları, diğer büyükşehirleri aratmıyor ya neyse.

Asgari ücrete yapılan zam ülkemizde başta emekli maaşlarına yapılacak zam oranını da etkiliyor.

Ki

Asgari ücrete yılda bir kez olmak üzere yapılan zam oranı yüzde 30'da kalınca, Aralık ve Haziran ayı enflasyon verilerine göre Ocak ve Temmuz aylarında maaşlarına iki kez zam yapılan emekliler, birkaç gün sonra maaşlarına yapılacak zam oranının yüzde 30'un altına kalacağını düşünüyor ve muhtemelen bu korkuyla yaşıyor.

Asgari kelimesi TDK'ya göre, ''en aşağı, en düşük, en az, en azından'' şeklinde tanımlanıyor.

Asgari ücret, ''en düşük ücret'' demek oluyor yani.

Kimseye bunun altında bir ücret verilemez bir anlamda ama şu an için 17 bin 2 lira olarak uygulanan asgari ücrete rağmen, birçok emekli 12 bin 500 lira ile geçinmek zorunda kalıyor ki, emekli, dul ve yetim maaşları ise bunun bile çok altında kalıyor.

 

GELİR DAĞİILIMI VE EMEKLİLER

Kaldı ki, bu satırların yazarının emekli maaşı bile 2024 Temmuz'unda yapılan zamla asgari ücret düzeyine ancak erişmişti.

Ülkemdeki gelir dağılımı her kesimi az veya çok etkiliyor olmalı ama özellikle son on yıl içinde aylık bağlama oranlarının değiştirilmesiyle gelir dağılımındaki adaletsizlik en çok emeklileri etkilemiş olmalı.

Ki;

Bu satırların yazarına emekli olmaya hak kazandığı 2003 yılında asgari ücretin 2.1 katı maaş bağlanmıştı.

Asgari ücret, Ocak ayı itibariyle 22 bin 104 lira olarak uygulanacağı için SGK tarafından ''yaşlılık aylığı'' adı altında hesabıma yatırılan emekli maaşımın 46 bin 418 lira olması gerekiyor.

Ve fakat.

Ocak ayı emekli maaşım, asgari ücrete yapılan yüzde 30 gibi zamla bile 22- 24 bin lira düzeyinde ancak olacak.

Böyle bir zam oranının da beklemiyorum aslında ama neyse.

Gelir kaybıma dair bu ayrıntıyı defalarca yazdım biliyorsunuz.

Bu durum, kişisel bir yakınma gibi algılanabilir belki ama sorun,  milyonlarca emeklinin yaşadığı sorundan farklı değil aslında.

Bu hesaba göre emekliler, Ocak ayında yüzde 30 zam alsalar bile kayıpları yaklaşık olarak bir asgari ücret dolayında olacak yani.

Emeklilerin yüzde 30'luk zam oranıyla maaşları dolar cinsinden 650-680 dolar düzeyinde olacak ama aylık bağlama oranlarının değiştirilmesi sonucunda kayıpları da yaklaşık 630 dolar kadar olacak.

 

ALIM GÜCÜ 22 YILDA YARI YAYRIYA ERİMİŞ

Hesabı dolar üzerine döktük madem.

2003 yılındaki emekli maaşımla şimdiki maaşımın alım gücünü hesaplayalım o vakit.

2003 yılı Şubat ayındaki emekli maaşımla 3 Şubat 2003 tarihindeki 31,25 liralık satış fiyatıyla 15 çeyrek altın alınabiliyorken, Aralık 2024 maaşımla, bugün itibariyle 5 bin liradan satılan çeyrek altından sadece 4 çeyrek alınabiliyor.

Bir asgari ücretli de 2003 yılı Şubat ayında 256 liralık maaşıyla 8 çeyrek alabiliyorken,  bugün itibariyle ancak 3,4 çeyrek altın sahibi olabiliyor.

Ocak ayındaki çeyrek altın fiyatını öngörmek şimdiden mümkün değil ancak, yine 5 bin lira olacağını varsaysak bile 22 bin 104 liralık asgari ücretli maaşıyla ancak 4.3 çeyrek sahibi olabiliyor.

Yüzde 30’luk artışa rağmen bile asgari ücretin alım gücü, yarı yarıya erimiş yani.