20-21 Kasım 2017 tarihlerinde, Beykoz Üniversitesi’nin davetlisi olarak iki gün boyunca lisans ve önlisans öğrencileri için Yetkinlik Geliştirme Programı’na katılan öğrencilere “Sürdürülebilir İş Birliği İçin Küresellik ve Küresel Yetkinlikler” konu başlığından yola çıkarak “Küresel bakış açısı geliştirme” yetkinliğini kazandıracak bazı deneyim ve bilgileri aktarmak üzere misafir konuşmacı oldum. ( https://www.beykoz.edu.tr/icerik/981-yetkinlik-gelistirme-programinin-besinci-dersinde-surdurulebilir-is-birligi-icin-kuresellik-ve-kuresel-yetkinlikler-uzerine-soylesi-yapildi?fbclid=IwAR0GUnuS60fa299i1o2ynoJm34Vrqh8dtMJI5LwtJV-WUeQv0f7edOP6UKE  )

Günümüzde iş dünyası üniversite mezunlarının alanlarındaki teorik bilginin yanı sıra bazı kritik yetkinlikleri de edinmiş olarak iş yaşamına atılmalarını bekliyor. İş dünyası bugün endüstriyel üretim modelinden hızla teknolojiye dayalı ve birbirine bağlı küreselleşmiş bir bilgi ekonomisine dönüşüm ile birlikte tarih boyunca değerli olan bazı yetkinliklerin de değiştiğini biliyor ve artık eğitim sisteminin de buna uygun şekilde dönüşmesini bekliyor. Beykoz Üniversitesi’de 2017 yılında tüm lisans ve önlisans bölümlerinde Yetkinlik Geliştirme Programını hayata geçirdi. Öğrencilerin öğrenim gördükleri alan bilgisinin yanı sıra 21. yüzyıl iş dünyasının ihtiyaç duyduğu aşağıdaki temel ve yönetsel 14 Yetkinlikte kendilerini geliştirmiş olarak mezun olmaları hedeflendi. Bu yetkinlikler; 1. İş Yapma, Problem Çözme ve Çatışma Yönetimi, 2. Liderlik ve Takım Çalışması, 3. Etik ve Sosyal Sorumluluk, 4. Yazılı ve Sözlü İletişim ve Etkileşim, 5. Eleştirel Düşünebilme, Yaratıcı ve Yenilikçi Düşünce Geliştirme, 6. Stratejik ve Girişimci Anlayış Geliştirebilme, 7. Sorumluluk Alma ve Bağımsız Karar Verebilme, 8. Değişimi Yönetebilme, 9. Öğrenmeyi Öğrenme, Kişisel ve Sosyal Gelişim, 10. Küresel Bakış Açısı Geliştirme, 11. Teknolojiyi Kullanabilme ve Dijital Yeterlilik, 12. Kültürel Bilinç ve İfade, 13. Sosyal ve Yurttaşlık Yeterliliği, 14. Yabancı Dilde İletişim.

Paris merkezli Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü (OECD) Eğitim ve Yetenekler Direktörü ve OECD Genel Sekreteri’nin eğitim politikalarından sorumlu özel danışmanı olan Andreas Schleicher 12 Aralık 2017 tarihli “Birbirini ve Dünyayı Önemseyecek Bir Gençliği Eğitmek” başlıklı bir yazısında ( https://oecdeducationtoday.blogspot.com/2017/12/educating-our-youth-to-care-about-each.html?fbclid=IwAR17NQehfbabTdCBnBfr_gpfg6JSZfcrlxBzDc_NYiw9kKJYFZj1Aim7m7o ); OECD Uluslararası Öğrenci Değerlendirmesi Programı’nın (PISA) “Küresel Yetkinlik” kavramını ilk defa 2018 yılında değerlendirmek üzere kapsamına aldığını ifade etti.  PISA, küresel yetkinlik kavramını çok boyutlu bir yaşam boyu öğrenme hedefi olarak ele almaktadır. Buna göre küresel olarak yetkin bireyler; yerel, küresel ve kültürler arası meseleleri inceleyebilen, farklı bakış açılarını ve dünya görüşlerini anlayabilen ve onlara değer verebilen, başkalarıyla başarılı ve saygılı bir şekilde etkileşime geçebilen, sürdürülebilirlik ve ortak refah için sorumlu eylemlerde bulunabilen kişilerdir. 2015 yılında 193 ülke, küreselleşme bulmacasının eksik parçasını sunan ve ortak bir insanlık vizyonu olan Birleşmiş Milletler 17 Sürdürülebilir Kalkınma Hedefine (SDG) ulaşma taahhüdünde bulundu. SDG’lerin vatandaşlarla gerçek bir sosyal sözleşme haline gelmesini sağlamak için gereken anahtar eğitimcilerin elinde. Herkes için kaliteli eğitimi odağına alan 4. Hedef; amaçlı bir şekilde yalnızca okuryazarlık, matematik ve fen bilimleri gibi temel bilgi ve becerilerle sınırlandırılmamış, aynı zamanda sürdürülebilir bir ortak yaşamın öğrenilmesini de vurgulamıştır. Bu hedef, eğitimde başarıyı küresel olarak ölçen OECD Uluslararası Öğrenci Değerlendirmesi Programı’nın (PISA) eğitimde kalite, eşitlik ve etkililik ölçümlerine küresel yetkinliğin de dâhil edilmesine ilham vermiştir. (http://www.oecd.org/pisa/Handbook-PISA-2018-Global-Competence.pdf )

Dünya Ekonomik Forumu’nun (WEF) 2016’da yaptığı bir araştırma sonucu “İşlerin Geleceği” adlı rapora göre 2020’de bireylerin iş yaşamında sahip olması gereken nitelikler bağlamında 10 temel yetkinlik belirlendi ve bu yetkinlikler; 1. Karmaşık sorun çözme yetkinliği, 2 Eleştirel düşünme yetkinliği, 3. Yaratıcılık yetkinliği, 4. İnsan yönetimi yetkinliği, 5. Eşgüdüm yetkinliği, 6. Duygusal zeka yetkinliği, 7. Yargı ve karar verme yetkinliği, 8. Hizmet odaklılık yetkinliği, 9. Müzakere yetkinliği, 10. Bilişsel esneklik yani zihinsel jimnastik yetkinliği.

Dünya Gençliğinin Kaliteli İstihdamı İçin Global Yetkinlikler -World Skills of World Youth for better employability- Avrupa Birliği projesi gençlerin iş gücü piyasası için gerekli olarak bilinen bilgi, beceri ve davranışlarının genişletilmesi ve gençlerin istihdam becerilerini destekleyen ve birbirini tamamlayıcı 5 öncelikli konuya odaklanır: 1. Bilgi ve iletişim teknolojileri, 2. Medya okuryazarlığı, 3. İletişim becerileri, 4. Toplumsallık bilinci ve benlik bilinci, 5. Girişimcilik.

Koç Holding ( http://www.mulakatsorulari.net/tag/koc-holding-yetkinlikler/ ) tarafından benimsenen 9 ana yetkinlikler; 1. Yön Belirleme, 2. Takım Çalışması, 3. İletişim, 4. İşbirliği Geliştirme, 5. Sonuç Odaklılık, 6. Yaratıcılık ve Girişimcilik, 7. Kendini ve Çalışma Arkadaşlarını Geliştirme, 8. Farklılıklara Uyum ve Yönetme, 9. Müşteri Duyarlılığı.

ABD-Phoenix Üniversitesi’nden (https://www.hurriyet.com.tr/egitim/21-yuzyil-yetkinlikleri-sorun-28652086 ) bir öğretim üyesi tarafından geliştirilmiş 21. Yüzyıl çalışanı için en önemli 10 yetkinlik listesi ise; 1. Liderlik, 2. Birlikte çalışmak, 3. Uyum sağlayabilirlik, 4. İnovasyon, 5. Küresel vatandaşlık, 6. Kritik düşünce, 7. İletişim, 8. Üretkenlik ve hesap verebilirlik, 9. Bilgiye ulaşım, analiz ve sentez, 10.Girişimcilik.

ABD-New York Üniversitesi (NYU) Öğretim Üyesi Prof. Dr. Selçuk Şirin 11 Eylül 2017 tarihli Hürriyet köşe yazısında (https://www.hurriyet.com.tr/yazarlar/selcuk-sirin/cocuklarimiz-bu-7-beceriyi-ogrenmiyorsa-gelecekte-isleri-zor-40574999 ); Harvard Innovation Lab’de öğrenme ve eğitim üzerine çalışmalar yapan Tony Wagner’in “Global Achievement Gap” adlı çalışmasından bahsederek, Wagner’in küresel ekonomide başarılı olabilmek için 7 temel beceriye sahip olunması gerektiğini ifade eden maddeleri sıraladı. Bu yetkinlikler; 1. Eleştirel düşünme ve problem çözme becerisi, 2. Hayatın farklı katmanları arasında işbirliği kurma becerisi, 3. Zihinsel çeviklik ve esneklik, 4. İnisiyatif alma ve girişimcilik, 5. Sözlü ve yazılı iletişim, 6. Bilgiye ulaşma ve işleme becerisi, 7. Meraklanma ve hayal kurma becerisi.

Yetkinlik kavramı ilk kez 1973 yılında Profesör David C. McClelland tarafından ortaya atıldı. Pozisyon işi, yetkinlikler ise o pozisyonda görev alabilecek kişinin sahip olması gereken donanımı belirtiyordu. Zeka yerine yetkinlik ölçmeden bahsetmişti. Yetkinlik kavramının yaygınlık kazanması ilk kez Profesör Richard E. Boyatzis’in 1982 yılında yayımladığı “Yetkin Yönetici” kitabına dayanır ve “lideri lider yapan duygusal zekadır” der. Fransız Le Boterf’e göre ise; “etkili bir kurum, misyon ve vizyonuyla tutarlı hedeflerini gerçekleştirecek yetkinliğe sahip bölümler ve her biri kendi konumunda yetkin bireylerden oluşur”.

Tarkan Deniz

17 Mayıs 2020