Yerli üretime katkı vermek amacıyla Çarşamba ilçesi Karamustafalı Mahallesi’nde Çarşamba İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğü tarafından 3 dekarlık alanda 'Siyez Buğdayı’ ekimi gerçekleştirildi. Dünyadaki ilk buğday çeşidi olma özelliğini taşıyan Siyez Buğdayı’nın ekiminde kullanılan tohumlarının, müdürlük bünyesinde görev yapmış ve şu anda Gaziantep Tarım ve Orman İl Müdürlüğü’nde görevli Ziraat Mühendisi Oktay Kocaer tarafından memleketi Kastamonu’dan temin edildiği bildirildi.

''14 KROMOZOM SAYISI İLE DÜNYADA İLK BUĞDAY ÇEŞİDİ''

Siyez Buğdayı ile ilgili bilgi veren yetkililer; “Siyez buğdayı genetik olarak 14 kromozom sayısıyla dünyadaki ilk buğday çeşidi olarak biliniyor. Siyez buğdayı bazı yörelerde kaplıca buğdayı olarak da bilinir. Siyez genetiği bozulmamış buğday türüdür. Özellikle siyez unu ile hamur işleri ve ekmek siyez bulguru ile de sağlıklı yemekler yapılıyor. “Yüksek antioksidan içeriğine sahip olduğu için hücre yapısını korur. Siyez buğdayı zengin lif kaynağıdır ve bu yüzden bağırsakları temizleyici özelliği var ve lifli olduğundan sindirimi kolaylaştırır. Siyez bulguru dünyada insanlara glisemik endeksi en uygun gıdadır. Folik asit miktarı çok fazla olduğundan anne sütünü arttırdığı biliniyor. Bağırsak kanserini önlüyor. Ayrıca radyasyona karşı dayanıklı olduğu için nükleer savaşlara karşı bazı ülkeler stokta bekletiyor. Yüksek mineralli yapısıyla mide rahatsızlıklarına iyi geldiği biliniyor" dedi

SİYEZ NEDİR?

Fransa, Fas, Yugoslavya ve Türkiye'de yetişen, Triticum boeoticum türünden yabani buğday türünün kültüre alınmış formudur. Triticum dicoccum buğdayı ile birlikte erken dönemde kültüre alınan buğday türlerindendir. İlk kez Güneydoğu Anadolu bölgesinde yer alan Karaca Dağ'da evcilleştirildiği düşünülüyor.

Tr. monococcum ya da Einkorn olarak da bilinen Siyez buğdayı ilk olarak 10.000 yıl önce Yakın Doğu’da tespit edilmiş olup, kültüre alınmış günümüz buğdayının da atasıdır. Hititler ve Frigler tarafından da tarımı yapılmış olan Siyez buğdayına verilen ilk isim Hititçe bir kelime olan "Zız" iken, daha sonraları "Siyez" ve bazen de "Kaplıca" olarak adlandırılmıştır. Günümüzde halen Kuzey Anadolu’da, Balkan ülkelerinde, Almanya, İsviçre, İspanya ve İtalya’da ekimi yapılmaktadır.

Siyez buğdayının yapısı

Siyez Buğdayı 2n kromozom yapısındadır ve yabancı dillerde Emmer olarak adlandırılan ve Türkiye'de Kars yöresinde ekilen Triticum dococcum (Gernik ya da Kavılca)türü buğdaydan farklı bir yapıdadır. Tek başakçıklı olması ve sıkı kavuz yapısı itibarı ile hastalık ve zararlılara dayanıklı, kurak şartlarda ve fakir topraklarda rekabet gücü yüksek bir tür olarak bilinen Siyez Buğdayı'nın, yapılan çalışmalarda yüksek yağ içeriğine ve ekmeklik buğdaya göre daha fazla sarı lutein oranına sahip olduğu ortaya konmuştur. Ayrıca tam tahıl tüketimiyle ilişkili sağlık yararları ve düşük glisemik indekse sahip olmasının yanında, fonksiyonel gıda olarak da protein, fenolikler, tokoferoller ve karotenoidler açısından diğer buğday türlerine göre daha zengin bir yapıda olduğu tespit edilmiştir.

Besin Değerleri

Siyezin ortalama besin değerleri şu şekildedir

Enerji: 340 kcal/100g

Kül 1,70 g/100 g

Protein 14-25/100 g (ekmeklik buğdaylarda bu değer 10-12 gr./100 g)

Karbonhidrat 6,92/100 g

Diyet lif 9,72/100 g

Yağ 1,78/100 g

E Vitamini 0,09 mg/100 g

B1 Vitamini (tiamin) 0,25 mg/100 g

B2 Vitamini (Riboflavin) 0,026 mg/100 g

Niasin 4,21 mg/100 g

B5 Vitamini 0,208 mg/100 g

B6 Vitamini 0,41 mg/100 g

B7 Vitamini 1,66 IU/100 g

B12 Vitamini 0,091 IU/100 g

K2 Vitamini 1,23 IU/100 g

Folik Asit 26 IU/100 g

Çinko 5,32 mg/100 g

Demir 4,21 mg/100 g

Fosfor 159,7 mg/100 g

Kalsiyum 32,26 mg/100 g

Magnezyum 93,51 mg/100 g

Potasyum 403,5 mg/100 g

Sodyum 3,41 mg/100 g

Selenyum 11,5 IU/100 g

Ham lif %0,90

Nişasta %56,69

Türkiye'deki siyez buğdayı tarımı

Siyez buğdayı Türkiye'de sadece Kastamonu yöresinde, özellikle de Taşköprü, İhsangazi, Seydiler ve Devrekani ilçeleri civarında yetiştirilmektedir. Bulgura işlenerek tüketilmektedir. Siyez bulguru, başakcıkları tek taneli olan ve kavuzlu bir yapıya sahip olan Siyez Buğdayı'nın, kaynatıldıktan sonra kurutulması ve tamamen geleneksel yöntemlerle taş değirmenlerde yarılması (kırılma değil) sureti ile elde edilen bir üründür. Kastamonu yöresinde 14000 dekar Siyez buğdayı ekiliş alanı bulunmaktadır. Kastamonu geneli Siyez buğdayın üretim miktarı 3.500 ton, Siyez bulguru üretimi yaklaşık 700 ton iken; İhsangazi İlçe Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü'nün verilerine göre üretimin en fazla yapıldığı İhsangazi'de 2013 yılı ekilişi 6.750 dekar, Siyez buğdayı üretimi 1.687 ton ve Siyez bulguru üretimi ise 470 tondur.