Elektrik fiyatlarının artışı ve kesintiler son günlerde güneş enerjisi ekipmanlarına ilgiyi artırdı. Sanayiciler enerji maliyetlerini karşılamada yeni çözüm arayışlarını hızlandırırken özellikle güneş enerjisi yatırımlarına odaklandı. Bu doğrultuda birçok sanayici bu yönde yatırımlarını hız verirken hem yüksek elektrik maliyetleri hem de gümrüklerde karşılarına çıkacak karbon vergilerinden dolayı güneş enerjisi yatırımlarına yöneldi.

Güneş enerjisi ekipman talebine ilişkin DÜNYA’ya açıklamalarda bulunan ELİN Enerji Yönetim Kurulu Başkanı Arda Yalı, “Türkiye’de fotovoltaik modüllerin üreticisi ve güneş enerjisi çözümleri sağlayıcısı olarak son dönemde yoğun taleple karşılaşıyoruz. Elektrik fiyatlarının artışıyla tüketiciler güneş enerjisine yoğun ilgi göstermeye başladı. Özellikle ihracat yapan sanayicilerimiz yüksek elektrik maliyetlerinin yanı sıra gelecek karbon vergilerinden dolayı güneş enerjisi yatırımlarına hızla yöneldi. Konutlarda ise tüketicilerin ilgisi çok olmasına rağmen izin prosedürlerinin zaman alması sürecin yavaş ilerlemesine neden oluyor” diye konuştu.

 

Elektrik faturalarıyla talep daha da yükselecek

Sanayi kuruluşları, AVM’ler, fabrikalar başta olmak üzere enerji tüketimi yüksek olanlar, kendi enerjisini kendi üretmek üzere yatırıma hız veriyor. Artan enerji fiyatları ve kesintilerin yanı sıra ‘Yeşil Mutabakat’ çerçevesinde özellikle yenilenebilir dönüşüm süreci ivme kazandı. Giderlerini azaltmak ve geniş çatı alanlarını değerlendirmek isteyen sanayi kuruluşları, güneş enerjisi ekipmanlarına yoğun talep gösteriyor. Global Enerji Derneği Başkanı Murat Dilek de “Son günlerde güneş enerji ekipmanlarına talebin arttığını görüyoruz. Tahminlerimize göre elektrik faturaları 2 ayda net anlaşılacağından, artış çok daha fazla olacak. Sanayicilerimizle bu konuda çok sık toplantılar yapıyoruz. Santralleri kurdurmaları noktasında yardımcı oluyoruz” dedi.

Öte yandan güneş ekipmanlarında maliyetlerin 2020 Ağustos ayından beri sürekli artığını ifade eden Arda Yalı, “Bu artış PV modülde yaklaşık yüzde 35’dir. 2020 Ağustos ayında 1 MW Çatı GES yatırımı yaklaşık 475 bin dolara mal olurken bu rakam bugün ise yaklaşık 650 bin dolar. PV modülün en önemli girdileri polysklicon, cam ve alüminyum, bakır gibi emtialar da ciddi girdilerdir. Global’de emtia fiyatları döviz bazında lüksek oranlarda artışlar gösterdi. Bunlara lojistik fiyatlarındaki yükseliş eklenince PV modül maliyetleri arttı” diye konuştu.

 

Firmalar uygun fiyat ortamı oluşana kadar yatırımlarını erteleyecek

Son zamanlarda İran’dan gelen doğalgaz’da yaşanan aksaklık nedeniyle sanayi bölgelerine 4 gün elektrik verilmediğini ifade eden Murat Dilek, “Tekrar bu gibi bir durum yaşanmaması için YEKA GES ihalelerinde fiyatlar tekrar gözden geçirilmeli. Açık eksiltme usulü ile yapılan bu yarışmalar bugün itibariyle çok düşük fiyatlarda kalmıştır ve ihaleyi kazanan firmalar uygun fiyatla yatırım yapılacak ortam olana kadar yatırımlarını erteleyecek. Ülkemizin enerjide dışa bağımlı olması ve bu tür yerli kaynaklarla elektrik üretecek santrallerin işletmeye girme süresinin uzaması, elektrik arz güvenliği için büyük tehdit. Ayrıca kurdaki oynaklık da yatırım ortamını olumsuz etkiliyor. Yatırımcı, sanayici, parasal politikalarda istikrar ortamı olmadığında beklemeye geçiyor” açıklamasını yaptı.

 

Sanayici kömüre dönüyor tekstil kömürle terbiye oluyor

Yüksek zamların etkisiyle doğalgaz kullanım maliyeti son bir yılda 4 kata yakın artan işletmeler doğalgaza alternatif olarak kömür ya da akaryakıta yönelmeye başladı. Başta tekstil olmak üzere seramik sektöründe de benzer uygulamalara geçildiği belirtiliyor. Son bir yıllık rakamlara göre kömürün ton fiyatı yüzde 80’e yakın artarak 1250 TL’den 2 bin 200 TL’ye çıkarken, sanayide kullanılan doğalgazın fiyatı ise yüzde 400’e yakın arttı. Hali hazırda elektrik üretimi hariç sanayide kullanılan bin metreküp doğalgazın fiyatı 6 bin 300 TL seviyelerinde seyrediyor. Türkiye Tekstil ve Terbiye Sanayicileri Derneği Başkanı Vehbi Canpolat, son dönemde enerji kesintileri ve artan maliyetler ile ilgili yaşanan sıkıntıların üreticileri zorladığını anlattı.

 

Enerji maliyeti yüzde 20 azalıyor

Aynı zamanda İstanbul Sanayi Odası Yönetim Kurulu Üyesi de olan Canpolat, 600 şirketin faaliyet gösterdiği ve günlük 15 bin ton kumaş üretiminin gerçekleştiği tekstil terbiye sektöründe enerji maliyetinin toplam maliyet içindeki payının yüzde 30’a ulaştığını belirterek, “sektörde buhar üretmek amacıyla kömüre dönülebiliyor. Birçok işletmenin kömür kazanı bulunuyor ve bunlar kömür kazanlarını çalıştırmaya başladı. Doğalgaz ile kömür maliyetleri arasında çok fazla fark var. Toplam maliyetler içinde enerjinin payı yüzde 30 seviyelerinde. Kömür kullanılarak enerji maliyeti yüzde 20’ye yakın düşürülebiliyor” ifadelerini kullandı.

Canpolat, kömür kullanım sınırlamasının uluslararası birçok markanın üretim süreçlerinde zorunlu kıldığı şartlardan biri olduğunu belirtti. Ancak maliyet avantajı ve baca bakımı gibi sorumlulukları yerine getirildiği takdirde kömür kullanımının önemli avantajlar sunduğunu dile getiren Canpolat, şöyle devam etti: “Kömür ülkemizde çıkıyor. Doğalgaz karşılığı milyarlarca doların ülkede kalması anlamına geliyor. Uluslararası global markalar zorluyor, temel sebebi o aslında, ama bu anlayışın değişmesi lazım.”

 

Uygulamaların çarpan etkisi gözetilmiyor

Biray Kumaş Yönetim Kurulu Başkanı Gökmen Aydınlı, geçmiş dönemde boyahanelerde ciddi miktarda kömür kullanıldığını, ancak hem çevre duyarlılığı hem de maliyet avantajı nedeniyle bırakıldığını hatırlattı. Aynı zamanda Örme Sanayicileri Derneği Yönetim Kurulu Üyesi de olan Gökmen Aydınlı, “Boyahanelerde buhar üretme gerekliliğimiz var. Buhar üretme işi daha önce kömür ile yapılırdı. Şimdi doğalgazda son aylarda meydana gelen yüksek oranlı artış birçok fabrikanın yeniden doğalgaz kazanlarını kapatıp kömür kazanına dönmelerine yol açtı. Bu da Çorlu ve Çerkezköy Bölgesi’nde hava kirliliğinin ciddi miktarda artması demek. Uygulamaların çarpan etkisi o kadar yüksek ki. Mahalle aralarında bile doğalgaz kullanımı bu fiyatlardan sonra düştü. Şehir içinde gezdiğinizde kesif bir kömür kokusu oluşmaya başladı” diye konuştu.

 

Marka onayları iptal ettiriliyor

Peki bu durum uluslararası markaların şartlarına uygun mu? Gökmen Aydınlı, birçok uluslararası markanın üretim sürecinde fosil yakıtlar yerine yenilenebilir enerji kullanımı şartının bulunduğunu ancak gelinen noktada bunun bir avantajı kalmadığını belirtti. Aydınlı, “Sektörde Inditex, H&M gibi birçok markanın fabrikaları üretim için onaylama sistemi var. Şu anda birçok fabrika bu markaların onaylarını iptal ettiriyor" dedi.

 

Kısıtlamalara karşı ‘alternatif yakıtlı kazanlar’ kullanılmalı

Pandemi ile birlikte petrol ve doğal gaz fiyatlarında yaşanan artış son dönemde enerji tedarikinde ciddi sorunlara neden olmaya başladı. Özellikle stratejik öneme haiz binalarda ısınma amaçlı kazanların ve endüstriyel alanda kritik proseslerde kullanılan buhar kazanlarının kesintiye uğramaması büyük önem taşıyor. Konuyla ilgili DÜNYA’ya açıklamalarda bulunan Kazan ve Basınçlı Kap Sanayicileri Birliği Derneği (KBSB) Yönetim Kurulu Başkanı Cem Özyıldırım, “Doğal gazda yaşanılan arz sorunundan dolayı buhar kazanı kullanan birçok sanayici zor durumda kaldı. Tedarik sorununun her zaman yaşanma ihtimali vardır, böylesi durumlarda bir olumsuzluğa meydan vermemek için alternatif yakıtlı kazanlar kullanılmasını tavsiye ediyoruz” dedi.

Sanayide kullanılan kazanların öneminden bahseden Cem Özyıldırım, buhar kazanlarının kimya, gıda endüstrisi, hastane, tekstil, inşaat malzemeleri, kâğıt endüstrisi ve rafinerileri gibi sanayinin birçok alanında kullanıldığını belirtti.

 

“Stratejik öneme sahip binalarda mutlaka bulundurulmalı”

Son günlerde İran’dan ithal edilen doğalgazın kesilmesi üzerine yaşanan gaz ve elektrik kesintilerinin sanayicileri zor durumda bıraktığını belirten Cem Özyıldırım, enerji kaynaklarının her zaman stratejik öneme haiz olduğunu aktardı. Pandemi dolayısıyla oluşmaya başlayan yeni dünya düzeninde enerji arz konusunun daha da önemli bir hale geldiğine vurgu yapan Cem Özyıldırım, “Petrol ve doğal gazda fiyatların aşırı artışı yanında arz problemleri de yaşanmaya başladı. Sanayiciler olarak bu durumun ileride de yaşanabileceğini öngörüyoruz. Kamuya ait hastaneler, okullar, hava alanları, güvenlik gücü yerleşkeleri gibi stratejik öneme sahip binalarda mutlaka alternatif yakıtlı kazan bulundurulmalı. Özel sektöre de kritik üretim tesislerinde kesilmemesi gereken proses buharı için bu seçeneği değerlendirmelerini öneririz. Bunun yanında sanayi tesislerinin sadece kullandıkları elektriği üretmek üzere çatılara kuracakları Güneş Enerji Santralleri yatırımları için devletin bir teşvik sistemi getirmesinin uygun olacağını düşünüyoruz” diye konuştu.

Alternatif yakıtlı kazanların en büyük avantajının belli bir yakıta duyulan zorunluluğu ortadan kaldırdığına dikkat çeken Cem Özyıldırım, “Bu sayede farklı cins yakıtlar kullanılabiliyor. Kazanın sürekli çalışmasını sağlandığı için gerek ısınmada gerekse üretimde süreklilik mümkün oluyor” şeklinde konuştu.

 

Sanayici elektrik kesintilerinden tedirgin oldu

Ege Bölgesi Sanayi Odası (EBSO) Başkanı Ender Yorgancılar, elektrik kesintilerinin sanayiciyi tedirgin ettiğini belirterek, “Umarım bundan sonra bu tür kesintiler ile karşı karşıya kalmayız ve kendi enerjisini üreten bir ülke haline geliriz” dedi. EBSO Ocak ayı meclis toplantısı yapıldı. Yılın ilk toplantısında sanayicinin gündemi enerji kesintileri ile yaşanan üretim kayıpları ve enfl asyondaki yükseliş oldu. EBSO Başkanı Ender Yorgancılar, “Enerji kesintileri pandeminin önüne geçti. Artan enerji fiyatları ve ortaya çıkan maliyet artışına dur diyebilme şansına sahip değiliz. Bizim 2021’de aldığımız doğalgaz tutarları belliydi. Yarın öbür gün Azerbaycan ve Rusya ile sıkıntı yaşarsak bizim durumumuz ne olacak? Enerji yatırımları sanayinin büyümesine paralel artmıyor. Umarım bu son kesinti olur. ” diye konuştu.

 

EBSO Meclis Başkanı Esen: Alternatif planlar yapmalıyız

EBSO Meclis Başkanı Salih Esen de enerji sorununun yol açtığı üretimdeki kesintilerin uzun süreçte telafisi zor sonuçlara neden olabileceğini vurguladı. Esen, “Önce enerji zamları sonra kesintiler nedeniyle ciddi bir enerji krizi ile karşı karşıyayız. Vatandaşların elektrik ve doğalgazı kesilemeyeceği için sanayicilerin enerjisi kesildi . Bir daha karşılaşmak istemediğimiz bu durumlara karşı alternatif planlar mutlaka yapılmalı. Küresel ölçekli bir enerji darboğazı yaşanıyor. Birçok işyerimizin çatıları GES için önemli potansiyele sahip. Ancak finansal koşullar buralara yatırım yapmamızı engelliyor. GES yatırımlarını özendirecek tedbirler alımalı” dedi.

 

Üretim kaybı, fazla mesai ile telafi ediliyor

Kocaeli Sanayi Odası (KSO) Başkanı Ayhan Zeytinoğlu, arz kanallarından kaynaklı sorunlar nedeniyle sanayi kuruluşlarına yönelik geçtiğimiz hafta uygulanan elektrik ve doğalgaz kısıntısının aşılmasına ilişkin değerlendirmede bulundu. Zeytinoğlu, “BOTAŞ ve TEİAŞ’ın sanayi kuruluşlarına yönelik geçtiğimiz hafta uygulamış olduğu enerji kesintileriyle ilgi sorunlar büyük ölçüde azalmıştır. İlimiz OSB’leri ve ilk 500’de yer alan Kocaeli firmaları ile yaptığımız güncel çalışmaya göre sanayi tesislerimize artık kesintisiz elektrik verilebilmektedir. Kısmen devam eden doğalgaz kısıntılarına rağmen kapasite kullanım oranları da artış eğilimindedir” dedi. Zeytinoğlu açıklamasının devamında, “Kesintiler süresince sanayi kuruluşlarında yaşanan üretim kaybı ise fazla mesai ile telafi edilmeye başlanmıştır. Gelinen süreçte elektrik ve doğalgaz enerjisi tedariki sorunlarının aşılmasından memnuniyet duyuyor, tüm sanayi kuruluşlarımıza göstermiş oldukları özveri dolayısıyla da teşekkür ediyoruz” ifadelerini kullandı.

 

Elektrik santrallerinin kullandığı doğalgaza % 14 zam daha yapıldı

Doğalgazda, şubat ayında elektrik üretimi amaçlı tarifeye yüzde 14 oranında zam yapıldı, mesken ve sanayi aboneleri için geçerli tarife sabit kaldı. BOTAŞ’ın internet sitesinde yer alan şubat ayına ilişkin tarife t ablosuna göre, konut tüketicileri için gaz dağıtım şirketlerine uygulanan satış fiyatı sabit kaldı. Buna göre, 1.000 metreküp doğalgaz için 1.860 lira, sanayi abonelerinin tarifesinde de 1.000 metreküp gazın fiyatı 6 bin 300 lira olarak uygulanmaya devam edecek. Elektrik üretim amaçlı tarife ise yüzde 14 artışla 1.000 metreküp doğal gaz için 6 bin 300 liraya çıktı.

BOTAŞ, "tüketicileri asgari düzeyde etkileyecek şekilde doğalgaz satış fiyatlarında bir düzenleme yapıldığını" belirterek 1 Ocak 2022 tarihinde de zam kararı açıklamıştı. Buna göre, konutlarda kullanılan doğalgazın satış fiyatını yüzde 25, elektrik üretimi için kullanılan doğalgazın satış fiyatını yüzde 15, elektrik üretimi haricinde sanayinin kullandığı doğalgazın satış fiyatını da yüzde 50 artırılmıştı.

 

“Katlanan faturalar geçerli“

CHP Genel Başkan Yardımcısı Ahmet Akın, elektrikte indirimli tarifenin aylık 210 kilovatsaate yükseltilmesine ilişkin olarak “Faturaları katlayan, düşük kademedeki yüzde 52 ile yüksek kademedeki yüzde 127 oranındaki zamlardır. Sözkonusu fahiş zamlar dururken kademenin yükseltilmesi tam bir aldatmacadır. Fahiş zamlar geri çekilmeden ilk kademenin 150 kilovatsaatten 210 kilovatsaate çıkarılması tek başına anlamlı değildir” dedi.

Kademeli tarife uygulamasında artan tepkiler üzerine iktidarın “geri adım atmak zorunda kaldığını” kaydeden Akın, “Cumhuriyet tarihinin en büyük elektrik zamları hala yürürlüktedir. Fahiş zamlar geri çekilmeden ilk kademeyi yükseltmek vatandaşımızı rahatlatmayacaktır.” dedi. Akın, yaptığı yazılı açıklamada, elektrikte ve doğalgazda, KDV ve ÖTV’nin kaldırılması gerektiğini belirtti. Akın, “Vatandaş enerji faturalarında indirim beklerken; BOTAŞ’ın 1 Şubat itibarıyla elektrik santrallerinin tarifesinde yüzde 14 oranında zam yapması önümüzdeki dönemlerde elektrik tarifelerinde yapılacak yeni zamların sinyalini vermektedir ” dedi.