Salgın döneminde hastanelere hem hastaların çekinmeleri, hem de sağlık şartları gereği fiilen gidişlerin azalması, kapanma önlemleri nedeniyle iletişim araçları kullanılarak uzaktan sağlık hizmeti sunulması, muayene yapılması gündemin tartışma konularından biri olmuştu. Daha önce de iletişim teknolojilerinin gelişmesi nedeniyle uzaktan sağlık hizmeti sunumunun yapılabileceği sağlık alanının gündem konularından biriydi. “Teletıp” olarak da adlandırılan uygulama, Türkiye’de de fiilen başlayacak.

Türkiye’de yasal olarak uzaktan muayene ve sağlık hizmeti sunumu yasaktı ancak salgın döneminde sadece görüşme amacıyla uzaktan hekim ile iletişim sağlanması uygulamaları yapılmıştı. Sağlık Bakanlığı tarafından 10 Şubat günlü Resmi Gazete’de yayımlanan “Uzaktan Sağlık Hizmetlerinin Sunumu Hakkında Yönetmelik” ile uygulama yasal hale geldi. Yönetmeliğe göre daha önce uzaktan sağlık hizmeti sunan kuruluşlar, altı ay içinde uyum sağlayacak.

Gerekli altyapıyı kurarak izinleri alan sağlık kuruluşları, sahip oldukları lisans ve izinler dahilinde, yönetmelikte sınırlanan çerçevede uzaktan sağlık hizmeti verebilecek. İzin ve altyapıyı oluşturan kuruluşlar uzaktan muayene yapabilecek, hekimler reçete yazabilecek. Ayrıca, aynı branşta faaliyet izin belgesi sahibi olmak şartıyla, bir sağlık kuruluşu, diğer bir sağlık kuruluşunda olup hizmet talep eden hastaya uzaktan erişimle sağlık hizmeti verebilecek.

Yönetmelik, sağlık turizmi kapsamında yabancılara da uzaktan sağlık hizmeti verilebilmesine imkan tanıyor. Yönetmelikle “sağlık turizmi yetki belgesi almış kuruluşların” ilgili mevzuat çerçevesinde sağlık turizmi ve turist sağlığı kapsamında uzaktan erişimle hizmet sunabilecek.

Hastanın tanınması

Uzaktan erişimde hastadan kimliğini göstermesi istenebilecek. Kimlik şüpheliyse doğrulama isteyebilecek, bu talepler yerine getirilmezse işlemi durdurabilecek. Kimlik doğrulamaya yönelik sorumluluk sağlık kuruluşuna ait olacak. Kimlik doğrulamaya yönelik kendisi sistem kurabilecek, alabilecek.

Uzaktan sağlık hizmetine başlama

Uzaktan sağlık hizmeti için Sağlık Bakanlığı kendisi ya da görevlendireceği bir kuruluş iletişim altyapısı kuracak. Bu altyapıya uyum sağlayan sağlık kuruluşları, yazılı sözlü veya görüntülü olarak iletişim için bu altyapıyı kullanacak. Sağlık kuruluşu tarafından kullanılacak altyapı ile uyumlu cihazların standartları Bakanlık tarafından belirlenecek. Sistem, Sağlık Bakanlığı bilgi altyapısıyla uyumlu olacak.

Uzaktan sağlık hizmet sunumuna alınacak izinle başlanabilecek. Sağlık Bakanlığına bağlı sağlık kuruluşlarına izin Bakanlık kendiliğinden izin verebilecek Özel kuruluşlarda ise gerekli belgeleri tamamlayarak Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğüne başvuracak ve izin aldıktan sonra başlayabilecek.

Hastaya bilgi verilecek

Uzaktan sağlık hizmeti talep eden hastaya muayenenin uzaktan gerçekleşeceği ve yüz yüze muayenenin yerine geçemeyeceği başta olmak üzere hekimin kimliği ve uzmanlığı, uzaktan ve fiziki muayenenin farklılıkları, devam eden bir tedavi varsa bunu aksatacak şekilde uzaktan sağlık hizmeti alınamayacağı bilgisi verilecek. Hastanın ses ve görüntüsüne erişilemezse hizmet verilemeyeceği belirtilecek. Tıbbi veya hukuki nedenlerle uzaktan hizmet durdurulabileceği vurgulanacak. Hastanın rızası alınmadan ses ve görüntü kaydı yapılamayacağı hatırlatılacak ancak gerekli veri işleme amaçlı sağlık kayıtları tutulabilecek. Hasta, verilecek sağlık hizmetinin kapsamı ve sonuçları hakkında bilgilendirilecek.

Hangi sağlık hizmetleri uzaktan verilebilecek?

Yönetmelikle hangi hizmetlerin uzaktan verilebileceği sıralandı ancak niteliği itibariyle elverişli olması esas kural olarak belirlendi. Buna göre uzaktan verilebilecek sağlık hizmetleri şöyle:

-Muayene, tıbbi gözlem ve takip, teşhis edilmiş hastaların kontrolü, tıbbi danışmanlık, konsültasyon veya ikinci görüş yapılabilecek. Gerekli görülürse hasta hastaneye çağrılabilecek.

-Kan şekeri ve kan basıncı gibi klinik parametreler değerlendirilebilecek, tedavi ve ilaç yönetimi yapılabilecek.

-Sağlığın korunması, sağlıklı yaşamın desteklenmesi, psikososyal destek verilmesi yapılabilecek.

-Sağlık riski artan veya ileri yaşlı kişilerin çok yönlü değerlendirilmesi ve takibi uzaktan yapılabilecek.

-Teknolojik olarak mümkün olan ve Bakanlıktan izin alınması şartıyla, yine Bakanlık tarafından belirlenen girişimsel veya cerrahi operasyon yapılabilecek.

-Salgınlarda ulusal nitelikli kılavuzlara uygun olarak kişilerin sağlığının korunmasına yönelik tıbbi işlemler yapılabilecek.

Giyilebilir teknolojiler ve diğer cihazlar aracılığıyla sağlık hizmeti talep eden kişinin sağlık verileri ölçülebilecek, takip edilebilecek.

-Hekimler e-reçete yazabilecek, e-rapor düzenleyebilecek.