Dünya fındık talebinin yüzde 70’ini karşılayan Türkiye ihracatında kan kaybediyor. 2016-2017 sezonunda ihracatta ton bazında yüzde 5, dolar bazında yüzde 17’nin üzerinde bir düşüş söz konusu. Azerbaycan, Gürcistan, İtalya gibi rakipler hızla kendini geliştirirken Türkiye’de fındık hala fiyat tartışması çerçevesini aşamıyor. Oysa makineleri ve doğru uygulamaları kullanarak verimi yüzde 50’ye kadar artırmak, kalitedeki kayıpları geri almak mümkün.

Pazardaki en büyük ihracatçı firma Oltan Gıda’yı satın alan şekerleme ve çikolata üreticisi Ferrero Türkiye’de başlattığı Değerli Tarım projesi ile işte bu yolda köy kahvelerinin önünde ilaçlama makineleri tanıtıyor, Karadeniz hattında 55 ayrı noktada kurduğu örnek bahçeler ile bir model yaratıyor. Değerli Tarım projesiyle 34 bin üreticiye bilgi aktarımı yaptıklarını anlatan Ferrero Fındık Genel Müdürü Stefano Gagliasso, “Araştırdık ama maalesef Türkiye’de tek bir fındık uzmanı ziraat mühendisi bulamadık. Biz de ziraat fakültesi mezunu 55 genci istihdam ettik ve yetiştiriyoruz” dedi.

Model Bahçe’ler kuruyor

Ferrero Değerli Tarım projesi 5 yıl önce başlamış. Şimdiye kadar 35 milyon TL harcanan projenin önümüzdeki 5 yıl için bütçesi 120 milyon TL. Süreci anlatan Gagliasso, önce tüm dünyada en iyi uygulamaları incelediklerini, daha sonra Türkiye’deki çiftçilere uygun, “Biz bunu yapamayız” diyemeyecekleri uygulamaları modellediklerini anlattı. Bu uygulamalar sayesinde çiftçinin 2 yılda yüzde 50’ye yakın verim artışı yakalayabildiğini anlatan Gagliasso, “Tüm Karadeniz Bölgesi’nde 34 bin çiftçi ile iletişime geçtik. Onlara gübreleme, budama, ilaçlama, kurutma eğitimleri verildi. Daha sonra bölgede 55 tane Model Bahçe kurarak en iyi uygulamaları birebir gösterdik. Çiftçi bahçesine para harcayıp emek verdiğinde para kazanabileceğini görebilsin istedik” dedi.

Ferrero Tarım Direktörü Ersin Arısoy ise verdiği bilgilerde Türkiye’de toplam 450 bin kişinin fındık tarımı yaptığını, bunun yüzde 6 ila 7’sine dokunduklarını vurguladı. Arısoy, “Fındık tarımında reform peşindeyiz. Yılbaşından beri 40 bin bahçe ziyareti gerçekleştirdik. Arazilerin yüzde 5’ine ulaşıp bilgilendirme yaptık. 9 ayda 500 saatlik çekimlerle çiftçilere yönelik videolar hazırlayıp internette kullanıma açtık” diye konuştu.

Peki neden bu çaba? Çünkü 10 milyar euro cirolu bu gıda devinin en önemli girdilerinden biri fındık. Fındığın kalitesinin kendileri için kritik olduğunu anlatan Ferrero Fındık Genel Müdürü Stefano Gagliasso, “Biz satıcı değil kullanıcıyız. Bizim için kalite şart. Toplam fındık alımımızın yüzde 65’ini Türkiye’den yapıyoruz. Türkiye’nin yetiştirdiği fındığın yüzde 35’ini biz alıyoruz” dedi.

Gençlere alternatif gelecek sunuyor

Ferrero Değerli Tarım projesi bünyesinde 9-10 yaşındaki çocuklar dağ köylerinden alınıp Model Bahçeler gezdirilmiş. Şimdi hedef üniversiteye hazırlanan gençleri bu bahçelere getirmek. Çünkü üniversiteyi kazanamayanlar için bir alternatif fındık tarımı ve Ferrero’ya göre doğru yapılırsa bu iş bölünmüş arazilere rağmen para kazandırabiliyor. Ersin Arısoy bu noktada şu önemli hesabı paylaştı: “50 dekar bir araziniz varsa, işinizi modern teknikleri kullanarak bilinçli bir şekilde yaparsanız, şehir merkezinde 250 gün asgari ücretle çalışmaktan çok daha kârlı bir iş fındıkçılık.”

Arazilerin yüzde 70’i makineye uygun ama kullanan yok

Stefano Gagliasso Türkiye’nin dünya fındık üretiminde açık ara birinci sırada olduğuna dikkat çekerek, “Bu böyle de devam edecek. Ancak dekar başına üretim miktarı açısından Türkiye’nin verimliliğinin diğer ülkelerle kıyaslandığında düşük olduğunu görüyoruz. Türkiye dekar başına 80 kilo ürün alırken bu İtalya’da 200 kilo. Son 2 yılda fındık ihracatındaki azalmanın fındık kalitesindeki düşüşten kaynaklandığını gözlemledik” dedi.

Burada üretimde makineleşmek en önemli farkı yaratıyor. Arısoy’un verdiği bilgilere göre Türkiye’de fındıkta makineleşme yüzde 5’i geçmiyor ancak sanılanın aksine arazilerin yüzde 70’i makineli tarıma uygun. Hesabı net yapıyor Arısoy: 1 günde 1 işçi 35 kilo fındık toplayabiliyor. Oysa makineyle 5 işçi 1.5 ton fındık hasadı yapabiliyor. Karadeniz’de de damlama sulama önerdiklerini anlatan Arısoy burada da bir hesap ortaya koyuyor:

“4 yıllık gübreleme işçiliğinin maliyetiyle bu sistemi kurar, sıvı gübre kullanarak maliyetlerinizi düşürebilirsiniz.” Arısoy fındıkta son birkaç yıldır yaşanan küllenme sorununun çözümünde Ferrero’nun köy kahvelerinin önünde yaptığı “makine sunumlarının” çok etkili olduğunu da anlattı. Türkiye’de üretilen bu hortumlu makinelere ilgi, Ferrero’nun bilgilendirme çalışmaları ile artmış, 1000 makine satılan bölgeler olmuş.