Franklin Templeton Investments Gelişen Piyasalar Grubu Başkanı ve Mobius Capital Partners Kurucu Ortağı dünyaca ünlü ABD’li yatırımcı Dr. Mark Mobius (84) ile ilk kez 29 Nisan 2011 tarihinde Sabancı Center’da gerçekleştirilen “Finans Merkezi İstanbul: Perspektifler ve İtici Gücü Yaratmak” konferansı kapsamında çalışma yemekli özel oturum sırasında tanışma ve biraz sohbet etme imkanım oldu. Mark Mobius ile ilk görüşmemde kendisine DEİK ve iş kartvizitimi vermiştim. Fakat yanında kartviziti olmadığından dolayı kendisi o anda takdim edememişti. Aradan çok uzun bir zaman geçmemişti ki bir gün Direktör ve İstanbul Temsilcisi olarak çalıştığım Ankara merkezli şirketler topluluğunun genel merkez ofisi vasıtasıyla tarafıma e-posta ekinde Mark Mobius’un iş kartviziti ulaştırıldı. Dr. Mobius ülkesine döner dönmez iş adresime kartvizitini bir zarf içinde adıma özel yollamıştı.

Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu (DEİK) çatısı altında faaliyet gösteren Türkiye – ABD İş Konseyi (TAİK) ve Türkiye - İngiliz İş Konseyi (TİİK) işbirliğiyle, 29 Nisan 2011’de “Finans Merkezi İstanbul: Perspektifler ve İtici Gücü Yaratmak” başlıklı ve üç oturumlu konferansının “Kriz Sonrası Dönemde Uluslararası Finans Merkezleri” temalı ilk oturumda, Franklin Templeton Asset Management Yönetim Kurulu Başkanı Mark Mobius, Citicorp Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı ve Yeni Piyasalar Başkanı Hamid Biglari, PricewaterhouseCoopers LLP’den Laura Cox, HSBC Küresel Piyasalar Eş Başkanı Spencer Lake ve McKinsey Global Institute Direktörü Richard Dobbs konuşmacı olmuşlardı. Mobius’dan çok daha önce Temmuz 2005 tarihli Ordu Haber Gazetesinde “Çin ve ardından Hindistan” başlıklı eski bir makalemde de yazdığım üzere Mobius konferans sırasında konuşmasında sadece Çin’de 2,4 trilyon dolardan bahsedildiğine dikkati çekerek “O yüzden şiddetle tavsiye ediyorum; Batı’ya dönüp bakmayın, Doğu’ya bakın. Oradakiler ABD Doları’ndan başka bir şeyler arıyorlar. Türkiye’dekiler gidip de orada daha çok vakit geçirsinler. Çünkü orada para var” diye konuştu. Son dönemlerde artık insanların “ayıldığını”, gelişmekte olan piyasalara baktıklarını ifade eden Mobius, “Bütün yatırımcılar artık uyanıyor. Acaba 'Bütün yumurtaları tek bir sepete koymasak mı, Batı’dan uzaklaşsak mı' diye düşünüyorlar. İki kriz oldu, Ortadoğu ve Japon krizi... Dolar endeksi aşağıda. Bu ne demek? İnsanlar artık dolar, ABD Hazinesi tahvili almıyor. Bu, çok önemli bir tavır değişikliği” şeklinde konuştu. Konuşmasında, emtia fiyatlarındaki yükselişe işaret eden Mobius, bakırın dünyada yükseldiğini, dünyanın her yerinde bakır madenlerine yatırım yaptıklarını, başta altın olmak üzere fiyatlarda dalgalanmalar olsa da trendin kesinlikle yukarı doğru olduğunu söyledi. Türev piyasalarına da değinen Mobius, “Aslında 600 trilyon dolarlık bir türev değerinden bahsediyoruz. Çok önemli bir riskle karşı karşıyayız. Biz tek tek şirketlere baktığımızda, ilk sorduğumuz soru şu, 'Ne tür türevleriniz var?' Sonuçta finans kurumları bundan dolayı çok zor zamanlar geçirdiler, kriz oldu” dedi.

Mark Mobius; “Çin riskli, Türkiye’yi izliyoruz” dedi. Mobius, gelişen piyasalar için değerlendirmelerde bulunarak Türkiye için “Çok, çok ilginç bir pozisyonda” olduğunu söyledi ve Türkiye’nin de aralarında bulunduğu gelişen piyasalar için yeni değerlendirmelerde bulunurken, yatırımcıların gelişmekte olan piyasalarda dip değer seviyelerine baktıklarını Çin’de ise birçok sorunun olduğunu kaydetti. Bloomberg’e konuşan Mobius, Türkiye ekonomisinin büyük olduğunu, çok iyi Türk şirketleri bulunduğunu belirterek “Türkiye bizim izlemek istediğimiz bir yer” dedi. Ticaret savaşı endişesi, borçluluk ve teknoloji şirketlerinin etkileri ile Çin borsasında düşüşün daha sürebileceğini söyleyen Mobius, gelişmekte olan ülke borsalarında yüzde 30 düşüş beklediklerini belirterek, şu ana kadar halihazırda yaklaşık yüzde 20 düşüş gerçekleştiğine işaret etti. Mobius, bir süre devam edecek düşüşün ardından gelişen ülke piyasalarında bir toparlanma görüleceğini ancak Çin’deki sorunun sürmesini beklediğini kaydetti. (Kaynak: Hürriyet Ekonomi, 31 Temmuz 2018)

Uluslararası Enerji Ajansı (IEA) yaptığı bir açıklamada, Hindistan’ın petrol talebindeki büyümenin, 2020’lerin ortalarında Çin’i geçeceğini ve bu durumun, ülkeyi daha fazla rafineri yatırımı için hazırlayacağını belirtti. IEA İcra Direktörü Fatih Birol, “Hindistan’ı kesinlikle petrol talebinin büyümesi için kilit bir faktör olarak görüyoruz” dedi. (Kaynak: Üyesi olduğum Dünya Enerji Konseyi Türk Milli Komitesi’nin resmi web sitesi; https://www.dunyaenerji.org.tr/hindistanin-petrol-talebi-buyumesi-2020lerin-ortalarinda-cini-gececek/?fbclid=IwAR1HIjY4e08TUaQAvllG3Qe0WvLHpkiWxjzZAJoce3qNk4C_1TvC-MDgzXs

Hindistan, Çin'i geride bırakarak dünyanın en hızlı büyüyen ülkesi oldu. Hindistan İstatistik Kurumu'nun yayımladığı verilere göre ülke ekonomisi, Ekim – Aralık 2015 döneminde yüzde 7,3 oranında büyüdü. Aynı dönemde Çin'in büyüme oranı 6.9 oldu (BBC, 8 Şubat 2016). 

1998'de Milliyet Yayınlarından çıkan “Geleceğimiz Asya'da mı?” adlı kitabında eski diplomat Mehmet Öğütçü dünyanın ağırlık merkezinin Doğu'ya kaydığını, bizim de kendimizi ona göre yeniden konumlandırmamızı savunmuştu. (Kaynak: Mehmet Öğütçü, “Aykırı Beyinler Acayip İşler”, Destek Yay. Nisan 2020, s. 38)

Temmuz 2005 tarihinde, Ordu Haber Gazetesi'nde (s. 14) “Çin ve ardından Hindistan” başlıklı bir makale yazdım.

Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu (DEİK) Dünya Türk İş Konseyi’nin (DTİK) faaliyetleri kapsamında 11 Kasım 2009'da T.C. Moskova Büyükelçiliği'nde Büyükelçisi Halil Akıncı evsahipliğinde gerçekleştirilen bir toplantıda konuşan dönemin T.C. Maliye Bakanı Mehmet Şimşek; Geleceğin gelişlemekte olan ülkelerde olduğunu ifade ederek “Küresel ekonominin ağırlığı doğuya, Çin, Hindistan ve Türkiye gibi ülkelere kayıyor. Türkiye’nin genç bir nüfusu var. Türkiye’nin geleceği parlak” dedi. (Kaynak: DEİK Küresel, 10.12.2009, s. 10)

Bu kez 4 Mayıs 2020 tarihinde, DEİK - TAİK, 35. kuruluş yıldönümünde TAİK Transatlantic Talks serisinin ikincisini olan “Korona Sonrası Dünyada Türkiye için Kazanma Stratejileri” başlıklı Zoom online toplantısına konuk olan Mobius Capital Partners Kurucu Ortağı Dr. Mark Mobius, sektör hazırlanırsa Türkiye’yi çok büyük fırsatların beklediğine inanıyorum, dedi ve istihdam programının öneminin altını çizdi. Türkiye için en önemli reçetenin GAP projesi gibi altyapı programlarına hız vermesi olduğunu, bu sayede istihdam imkanı yaratılacağını belirten Mobius, bunun dış yatırımcıyı da teşvik edeceğini, Türkiye’nin halihazırda insan kaynağı, bilgi ve deneyim sahibi bir ülke olarak bunlardan faydalanabileceğini vurguladı. Mobius, petrol fiyatlarındaki düşüşün Türkiye gibi gelişmekte olan ülkeleri olumlu etkilemesine ek olarak bu durumun geçiçi olacağını düşündüğünü belirtti. Yeni şartlarda Türkiye’nin birçok alanda üretim merkezi haline gelebileceğine dikkat çeken Mobius, coğrafi konumu ve endüstriyel kabiliyetleri sayesinde Türkiye’nin, tedarik zincirinde zorluk yaşayan firmalar için Çin’e alternatif olma fırsatını vurguladı. (DEİK)

İngiliz yazar, futurist ve What’s Next'in kurucusu Richard Watson, 2050 öngörülü beş ayrı zaman dilimine ayrılan Trends & Technology Timeline 2010+ adlı akım haritasında Türkiye’nin önemli bir ülke olarak konumunu yükseltecek olduğunu ifade edenlerden.