29.11.2020
“Malezya’yı biliyorsanız, Malezya’yı seviyorsunuzdur” Malezya deyişi
Asya - Pasifik’in gelişmiş ülkelerinden Malezya’ya ilk kez bundan tam 12 yıl önce bir haftalık ziyarette bulundum. Başkenti Kuala Lumpur’a yaklaşık bir saat mesafede, deniz seviyesinden 1685 metre yükseklikle bir zirvede bulunan Genting Highlands’a, 3 – 6 Kasım 2008 tarihlerinde Malezya Olimpiyat Komitesi (OCM) tarafından Uluslararası Olimpiyat Komitesi (IOC) ile IOC Herkes İçin Spor Komisyonu tarafından Malezya Olimpiyat Komitesi (OCM) Başkanı Prens Tunku Imran ev sahipliğinde gerçekleştirilen “Sport for All – for Life” temalı 12. Dünya Herkes İçin Spor Kongresi’ne Türk özel sektörümüzü temsilen tek katılan birisi olarak çok iyi ağırlandım. Dünya genelinden devam eden iyi dostluklar kurdum.
2010 – 2017 yılları arasında, Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu (DEİK) Asya – Pasifik İş Konseyleri nezdinde Türkiye – Malezya İş Konseyi’nde Başkan Yardımcısı ve Yürütme Kurulu Üyesi olarak 3 dönem aralıksız yedi yıl görevlerde bulunarak onlarca resmi toplantıya ve iş forumlarına katılım sağladım. Evsahibi taraf ve konuk olarak açılış konuşmacısı oldum.
Malezya, 28 milyonluk nüfusa sahip bir ülke olmakla birlikte Malay dünyası sadece Malezya’dan oluşmamakta, 300 milyonluk bir alanı kapsıyor. Bu coğrafyanın sınırları Borneo Adası, Filipinler’in ve Tayland’ın güneyi, Malezya ve Endonezya devletleri sınırlarının ötesinde, Sri Lanka, Madagaskar ve Güney Afrika’ya kadar uzanan 300 milyonluk geniş bir coğrafyayı kapsar. Osmanlı İmparatorluğu, çeşitli dönemlerde coğrafi olarak çok uzak olmasına rağmen, Malay dünyasını unutmamış. 16. asırda Portekizliler, Malay dünyasını ve Endonezya’yı işgal ediyor. Orada bunlara karşı büyük bir mukavemet başlıyor. Osmanlı, oraya denizaşırı askeri yardım gönderiyor. Yine Osmanlı’nın son dönemlerinde Kurtuluş Savaşı sırasında Selengor Eyaleti’ne bağlı Ululanka adında küçük bir kasaba Osmanlı’nın zor durumda olduğunu duyuyor ve kasabada para toplanıyor. 79 dolarlık bir para bu. Sonra bu parayı oradaki İngiliz Vali'ye veriyorlar. O para Osmanlı’ya ulaşıyor. Onun makbuzu ise hâlâ arşivlerdedir. (http://www.aljazeera.com.tr/al-jazeera-ozel/300-milyonluk-malay-dunyasi-arastirilacak-0)
Malezya’nın 1957’de bağımsızlığını kazanmasından 7 yıl sonra Türkiye, Malezya ile diplomatik ilişkilerini başlattı. Güneydoğu Asya ülkelerinden Malezya Devleti ile Türkiye Cumhuriyeti arasında ilk diplomatik temas yarım asır önce 1964’te kuruldu. Malaylar ile Osmanlı arasındaki ilişkiler çok daha önceleri başlıyor. 13. asırda Malay halkının İslamiyet’i kabul etmesinden sonra ilk temaslar başlar ve 15. asırda Osmanlı Devleti ile Malay Sultanlığı birbirlerini tanımıştır. Yavuz Sultan Selim Han’ın Mısır’ı fethinden sonra halifeliğin Osmanlılara geçmesiyle, Malaylarla Osmanlı’nın ilişkileri daha da güçlenir. Malay Yarımadası’nda 1400’de kurulan Malaka Sultanlığı’nın yıkılmasının ardından Osmanlı döneminde Türk – Malay ilişkileri, yarımadanın güneyinde 1528’de kurulan Johor Sultanlığı üzerinden devam etti. Johor Sultanı Ebu Bekir’in 19. yüzyılda İstanbul’a yaptığı ziyaretler, Osmanlı’nın Malaylarla yakın ilişki kurması yönünde önemli adım teşkil etti. Malezya Malay Sultanlar Konseyi’nden oluşan ve beşer yılda bir rotasyonla görev alan devlet lideri konumundaki Sultanlardan oluşmakla birlikte siyaseten önemli figür ise seçilmiş Başbakan’dır.
Geçiş yıllarda, Malezya’dan Suudi Arabistan’a hacca gidenlerin ve dönenlerin bir kısmı Türkiye’ye de uğrarlardı ve ülkemiz turizmine önemli katkısı olurdu. Türkiye, Malezya’nın turizm konusunda hedef ülkelerinden birisidir. Yıl boyunca İstanbul’daki Malezya Turizm Ofisi tarafından promosyon programları düzenlenmektedir. Truly Asia yani “Gerçek Asya” sloganıyla ve Malezya’da bir deyim var; “Malezya’yı biliyorsanız, Malezya’yı seviyorsunuzdur.”
Malezya, doğalgaz ve ham petrol rezervleri açısından dünyanın sayılı zengin kaynaklarına sahip ülkelerinden birisi olup, sıvılaştırılmış doğalgaz üretim tesislerinde en önde gelen ülkelerin başındadır. Malezya’nın dünyaya yıllık palm yağı ihracatı toplamı 5 milyar dolar civarında olup bu rakam Türkiye ile Malezya arasında dış ticaret hacmi hedefine denk gelen bir rakamdır. Dünya palm yağı ve kauçuk üretiminde en önde gelen ülke Malezya’dır. Dünya palm yapı üretiminin neredeyse yarısını tek başına Malezya sağlıyor. Malezya daha önceki yıllarda Yugoslavya’da Tito döneminde bir liman-serbest bölge karşılığında palm yağı borsası oluşturmuş idi. Malezya, palm yağı ticaretinde Türkiye'yi Avrupa, Orta Asya, Orta Doğu ve Kuzey Afrika'nın merkezi olarak kullanabilir. Malezya’nın ihracatında ağırlıklı olarak orman ürünleri ve buna dayalı sanayi ürünleri önemli yer tutmaktadır. Malezya, İslami Bankacılık konularında deneyim sahibi olan bir ülkedir.
Malezya, Güneydoğu Asya bölgesinde üçüncü büyük ticaret ortağımız. Önde gelen likit doğalgaz ihracatçısıdır. Çin Halk Cumhuriyeti, Güney Kore, Endonezya ve Japonya’dan sonra Malezya Güneydoğu Asya Bölgesinde 5’nci stratejik işbirliği ortağımız oldu. Güneydoğu Asya Uluslar Birliği (ASEAN) üyesi Malezya, Türkiye’nin ciddi bir ticari ortakları arasındadır. İki ülke karşılıklı toplam dış ticaret hacminde 5 milyar dolar hedeflemektedir. Malezya ile Türkiye arasındaki mevcut dış ticaret hacmi yaklaşık 1,5 milyar dolar olup ithalat açığımız söz konusudur. Dış ticaretimiz Malezya lehine açık vermektedir. Malezya’nın toplam ihracatımız içindeki payı % 0.19; genel ithalatımız içindeki payı ise % 0,60’tır. Ekonomik ilişkilerimizde gözlenen en önemli sorun, ikili ticaret dengemizde verdiğimiz açıktır. İstenen seviyeleri yansıtmamaktadır.
1995 yılında Malezya’ya ziyarette bulunan dönemin Başbakanı Prof. Dr. Necmettin Erbakan önderliğini yaptığı D-8 Ekonomik İşbirliği Teşkilatı’na Malezya’yı dahil ederek iki ülke ilişkilerinin sıkılaşmasını sağladı. Erbakan’ın Malezya ile yakın ilişkiler kurma çalışmaları neticesinde 1997’de iki ülke arasında Ticari ve Ekonomik İşbirliği Anlaşması imzalandı. Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu (DEİK) Türkiye - Malezya İş Konseyi, dönemin Başbakanı Prof. Dr. Necmettin Erbakan’ın bu ülkeye ziyareti sırasında 1995 yılında Malezya Ulusal Sanayi ve Ticaret Odası ile imzalanan anlaşma ile kuruldu. 2011’de Türkiye, Malezya ile 600 milyon dolarlık sözleşme imzaladı. Savunma sanayisi, Türkiye'nin Malezya ile son yıllarda imzaladığı ortak projelerde ağırlığını gösterdi.
2012’de Malezya’nın Türkiye’de ortaklıklar ve direkt yatırımları yarım milyar dolara yaklaştı ve Malezya Türkiye’de yatırım yapan ilk 10 ülke arasına girdi.
Mart 2012’de Malezya’da İstanbul Ticaret Odası 3’ncü Türk İhraç Ürünleri sergisine bakan seviyesinde katılım sağladı.
2014 Yılı Türkiye’de Malezya ve Malezya’da Türkiye Yılı ilan edildi. Dönemin T.C. Başbakanı Recep Tayyip Erdoğan’ın yeni yılın ilk yurt dışı resmi gezisini kapsayan Japonya ve Singapur ardından son durağı Kuala Lumpur’da 10 Ocak 2014 tarihinde Malezya ile Stratejik İşbirliği Eylem Planı imzalandı.
Türkiye Cumhuriyeti ile Malezya Hükümetleri arasında Serbest Ticaret Anlaşması Malezya Başbakanı’nın Türkiye resmi ziyareti kapsamında 17 Nisan 2014 tarihinde Ankara’da imzalandı ve 4 Şubat 2014 tarihinde 6593 kanun no ile uygun bulunarak 20 Şubat 2015 tarih, 29273 nolu resmi gazetede yayınlandı. İstanbul- Kuala Lumpur – İstanbul arası karşılıklı uçuş seferleri arttı.
Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi ve Malezya Uluslararası İslam Üniversitesi iş birliğiyle hazırlanan Osmanlı – Malay Dünyası Çalışmaları Merkezi başkent Kuala Lumpur’da açıldı (2015).
Malezya Kültür Bakanlığı’nın desteklediği ve Türkiye’nin Kuala Lumpur Büyükelçisi ile Malezya Meclis Başkanı’nın onur konuğu olarak katıldığı “Sultan Mehmed Al-Fateh”isimli tiyatro oyununun galası, Malezya Turizm Merkezi'nin tiyatro salonunda gerçekleşti (2019).
Kuala Lumpur ile Ankara, Johor Bahru ile İstanbul kardeş şehirlerdir. Son yıllarda iki ülke arasında en üst seviyede karşılıklı ziyaret ve temaslar ilişkilerin seyrinde olumlu gelişmelere ve ticari yatırımlara sahne oldu. İki ülke arasında siyasi sorun bulunmamaktadır. Sınırsız komşu Malezya ile vize muafiyeti vardır. Türkiye’nin Kuala Lumpur’da, Malezya’nın da Ankara’da mukim Büyükelçilikleri bulunmaktadır.