22 yaşındaki Mahsa Amini‘nin 16 Eylül’de İran Din Polisi’nce hunharca öldürülmesinden sonra, kadınlar sadece baş kaldırmıyor, ölümüne koşa koşa  gidiyor. 71  ölüm,  kadınların ‘’ölümüne ‘’ yola düştüklerinin kanıtı.

2012’de 8000 $ olan kişi  başına gelirin şimdilerde 3000 $‘a düşmüş olması, kuşkusuz bunda  etkendir.Ama kadınlar esas kendilerini  sarmalayan çemberi kırmak istiyor… Molla Rejimi ise ödünsüz…

Diplomat ve İran uzmanı dostum Orhan Ertuğruloğlu’dan aldığım  bilgi notunun başlığı, olayı ne güzel özetliyor :

-Zan, Zendeği, Azadi… ( Kadın Özgür Yaşasın ! )

Oysa bu kadınlara 1979‘da rejimin yönergesi şuydu :

-Ya Rusari / Ya Tusari  (Örtün ya da Bedel Öde )

Onlarsa örtünerek  değil   ‘’ hicabı delerek ‘’ bu bedeli ödüyor.

İşin laiszme uzanan boyutu  var mı ?  Sanmıyorum…

Onbinlerce kadın örgütlü mü ?  HIç değil…

Ölüm, korkunun yoldaşıdır, siz seçersiniz. Bu, ölümsüz yazarımız  Yaşar Kemal’ın  romanlarında bir izlektir. Bu seçim yapıldığında da yıkılmayacak duvar yoktur.

Tahran‘ın ana güzergâhı Vali-e Asr Caddesi üstünde, rejimin koyduğu  kuralla, önden bindiği için sürücünün bir kadına dönük  ‘’in‘’ ihtarına, kadının  yüksek sesli  başkaldırısına  tanık olmuştum.

Ve o kadın, sonunda  bu otobüse bindi….

Akademik yazının yorumladığı gibi Şiizmin ‘’ protest ‘’ yanı  ile   belki ilintili, ama İran, asırlar dayalı bir devlet geleneğinden geliyor.

Kentte yaşayan  İran kadını, rejimin ilk 40   yılında bu  dar  çember ile uzlaşır gözüktü.

Z Kuşağı  84 milyonluk  İran‘ın ‘’büyük bir hapishane’’ olduğunu anladı, şairimizin dizesindeki ifadeyle  ‘’o duvar o duvarınız vız gelir vız ‘’ diyerek, yollara düştü.

2018’deki Beyaz Çarşamba Hareketi’nden bu yana  başkaldırının ardı kesilmiyor ve ilk kez  kadınlar ‘’ artık yeter ‘’ diyor.  

Kıymetli  editörüm ve dostum  Derya Önder‘den İran çığlığının güçlü sesi  Furuğ  Ferruhzad ‘ dan bir  dize  seçmesini istedim, sağolsun yolladı. Çevirisini kıymetli dil işçisi ve  dostum Dr.Haşim Hüsrevşahi ‘nin yaptığı Yaralarım Aşktandır ( Telos  yayını ) şiir  demetinden  seçtiği dizeleri alıntılayım:

anne gün boyu dua okuyor

anne doğal günahkârdır

ve tüm çiçeklere üflüyor

ve tüm balıklara üflüyor

kendisine üflüyor

anne zuhuru bekliyor

ve inecek olan bağışı     

Dostum Sedat Ergin‘in İran makalesindeki kapanış cümlesindeki  güzel ifadeyle ‘’Kalbimiz özgürlük isteyen İran’lı kadınlar için çırpıyor’’.

Yaşar Kemal bir kez  daha  en güzelini  ‘’Bir Ada Hikayesi ‘’nde söylesin :

-Demiştim,demiştim Şerife, daha da çok demiştim.Bu devirde insan olmak zor (…)Bu insanoğludur, istediğine  erişecek kadar güçlüdür. 

( km /  gönderi tarihi : 3.10.2022)