Nüfus artışıyla yorumlanamayan son 5 yılda 1.5 milyon yeni seçmen, son 5 yılda konut alımı yoluyla 750.000 yeni seçmen, kesin sayısı açıklanmayan yaklaşık 500.000 Suriye+Afganistan asıllı sığınmacı seçmen, resmen açıklanmayan ve deprem bölgesinde ölen  ‘’kimsesiz ‘’ konumunda gömülen 150.000 seçmen ve  engelli /malul/yaşlılık /dul/yetim parası alan  15.3 milyon insan       

ile ilginç bir seçim yaşanacak.

Bu arada hatırlatayım:  Tehlike sınırı 300 olarak kabul edilen  CDS Puanı Türkiye için 26 Mayıs günü 673 idi….

Şili’de herkes askeri diktatör Pinochet enkazının kaldırılması gereğinde buluşmuştu.2019’daki büyük sokak gösterileri  halkın beklentisi daha iyi sağlık koşulları, parasız üniversite  eğitimi ve  düzeltilen emeklilik zemininin düzeltilmesini talep ediyordu…

Beklenen oldu, bağnazlaşmış  sağ cepheye  karşı oluşturulan birleşik cephe 2021’de Şili Ulusal Meclisi’nde çoğunluğu sağladı. Sonrasında  Mart 2022’de eski bir öğrenci lideri olan, 37 yaşındaki Gabriel Boric (doğ.1986) devlet başkanı seçildi.

Boric yeni bir anayasa sözü verdi. 

Dünyanın en uzun anayasa metninde yok, yoktu. Ancak yerindeliği ve gerçekleşebilmesi  tartışmalıydı. Parasız su kullanımından, her koşulda grev hakkına , kamulaştırılacak madenlere uzanan bu anayasa  çok tartışma yarattı. 

Referendumda  halkın  % 62’si  bu anayasa metnine  ‘’ hayır’’ oyu verdi. Boric daha sade  ve somut bir anayasa  metni yazma  sözü verdi.

Metni yazacak ekibin oluşturulmasında ilkeler belirsizdi. Ülkenin % 50’sini oluşturan  sağ muhafazakar  görüş temsilcileri komisyonda yoktu.

Süreç uzayınca bu kez halk erken seçim istedi.

7 Mayıs’ta  yapılan seçimlerde Boric büyük bir yenilgiye uğradı. 

‘’Askeri diktatörlük iyidir ! ‘’ diyen Şili Cumhuriyetçi Partisi  51 kişilik parlamentoda  23 koltuk  sağladı. Diğer bir sağ parti de 11 koltuk kazandı. Boric yanlıları  11 koltukla yetinmek zorunda kaldı.

Şimdi bu parlamento  yeni hazırlayacağı  anayasa metnini Aralık ayında  halk oyuna sunacak.     

Şili deneyi bize bir kaç ders veriyor: Zamanın kullanımı siyasette çok anlamlı, bu birinci ders. İkinci ders, halkın taleplerinin  iyi tartılması. Hoş gözüken ama anlamsız ya da  tatbiki olanaksız düzenlemelere yer olmamalı. Üçüncü ders, demokrasi bir uzlaşma ve ittifaklar rejimidir.

Şili’de özgürlükçü yönetim  ve lideri Boric  bunları  yerine getir(e)medi.

Cumhurbaşkanı Boric’in süresinden önce istifa ederse hiç şaşırmayın.

Halkın taleplerini savunmak iktidarı, erk olmayı sağlamıyor…

Yaşar Kemal usta ise umudun pusulasını elinden bırakmıyor : Dağın öte yüzü güneşe bakıyormuş çocuklar. De hadi davranın.Güneşle sohbetimiz var. Geç kalmayalım !