Arjantin ön seçiminden sonra, geçen hafta Uruguay  ve Ekvador Başkanlık seçimlerini yaptı. Seçimlerin  sonucundan daha önemlisi  her iki ülkede seçim kampanyalarının ‘’kanlı’’ geçmesiydi. O kadar ki, Ekvador’da 3 aday birbiri ardınca seçim kampanyası döneminde kurşunlanarak öldürüldü.

Bütün bunlar ister istemez ‘’ Latin Amerika’da Ne Oluyor? ‘’ sorusunu sordurdu.  21.yy’da  demokrasinin yükseldiği  yer olarak alkışlanan bu kıtada çarklar geriye mi dönüyordu?

Bu kıtanın nabzını en iyi  Latinobarometre verir. 1995’den bu yana her ay  düzenli olarak kıtanın 17  ülkesinde vatandaşa  kanaatlerini sorar.  Bu kamuoyu  yoklamasının anlamlı  yanı soru  formatının aynı kalması. Bu nedenle, eğilimin ölçülmesi olanağını  veriyor.

Buna göre,  ‘’ demokrasi ‘’ nin bir  rejim olarak tercih edilme  eğiliminde düşüş var.  Oran sadece  % 45. Oysa 2015’de insanların  % 60’ı  demokrasiden yanaydı.  Ancak bu düşüşün bir başka  boyutu daha var: ‘’Otoriter’’ rejim arayanlar  % 20’ye, ‘’ Benim için  rejimin ne olduğunun  önemi yok ‘’ diyenlerin  oranı % 30’a yükselmiş durumda.

Evet, gençler için  ‘’demokrasi her türlü rejime tercih edilen tek seçenek‘’. Ama kıtada geçmiş faşist iktidarları  anımsamayan gençler için bu oran çok anlamlı  çıkmıyor, bunun altını çizmek istiyorum.

Buna bir ek yapalım: Yoklamanın yapıldığı  17 ülkenin  15’inde  ‘’ en popülar lider’’ otoriter uygulamalarıyla  öne çıkan  El Salvador lideri  Nayib Bukela.  Ama  benzer uygulamlarıyla öne çıkan  ne Ortega ( Nigarugua), ne de Maduro ( Venezuella)  benzer  bir oranı bırakın, hiç  kabul görmüyor.

Nedeni var: El Salvador’da kişi başına gelir  4,200 $,enflasyon ve işsizlik yok gibi. Oysa Nigaragua’da 2,100 $’lık  gelirle  kıtanın en yoksul  2.ülkesi. Venezuella ise  % 3000’ lik enflasyonu ve   yoksulluk çizgisi altında yaşayan  % 90 nüfusu ile  dünyada bir  ‘’ model olumsuz örnek ‘’durumunda.

Latinobarometre  ‘’ demokrasinin günbatımı’’ ndan çok  ekonomisini çözemeyen ülkelerde  rejim çıkmazını  anlatarak bizlere  yaşamsal bir ders veriyor.

Dünya Değerler  Endeksi, Profesör R. İnglehart’ın öncülüğüyle 1987’de  başlatıldığında  ‘’İnsanlar ekonomik değişimde nasıl davranırlar? ‘’ sorusuna  cevap arıyordu, cevap ‘’ olumluydu’’. Soruyu tersinden okuyalım: ‘’Ekonomi gerilemede insanlar yaşama nasıl bakar ? ‘’  

Cevabı sorunun içinde saklı değil mi?