Pandemi süreci başladığında, hastalık daha yayılmamışken; korku en üst seviyeye kadar tırmanmıştı. Yılbaşından itibaren hastalık tüm dünyayı etkisi altına almış; bu kez de insanların korku seviyesi en düşük noktaya gerilemiştir. Gerek dünya genelindeki ekonomik kaygılar ve gerek insanın doğası gereği alışma sürecine girmesi hastalığın etkisinin aynı şekilde devam etmesine rağmen yok sayılmaya başlandığı, birçok ülkenin süreci akışına bıraktığı ve toplumsal bağışıklığın oluşması için ülkelerin zemin oluşturduğu bir döneme doğru gidilmektedir. Öyle ki geçen hafta ABD’de Korona Partileri yapıldığı ve bu partilerden sonra virüsü ilk kapan kişiye para ödülü verildiği ortaya çıkmıştır!

Böyle bir sürecin devam ettiği bir ortamda; özellikle son 3 ayda ülkemizde yaklaşık 5.500’e yakın ürüne ilave gümrük vergisi getirilmiştir. 2019 yılında gümrük vergilerinden 16.7 milyar ₺ gelir elde edilirken; Bu yılın sadece ilk 5 ayında 7.5 milyar ₺ gelir elde edilmiştir. Bu uygulamanın yaratacağı gelir etkisinin Temmuz ve Ağustos aylarında net olarak görüleceği aşikardır. Tabi bu etkinin sonunda iç üretim artacak mı  yoksa sadece gelir mi yaratılmış olacak, bunu o zaman değerlendirmek üzere buraya notumu alıyorum. Ama bugünden şu iki konu şimdiden net olarak görülmektedir; Türkiye’nin Avrupa Birliği ve AB ile serbest ticaret anlaşması olan ülkelere bu artışlar uygulanamayacak, ithalat baskılanırken devletin geliri artacaktır.

Şimdi gelelim bu ilave gümrük vergilerinin artırılması konusunun başlangıcına; Türkiye’deki bazı sektörler ve temsilcileri pandemi sürecini ve bu durumun yarattığı kriz ortamını gerekçe göstererek bu vergilerin artırıldığını, bu vergilerin artması sonrasında iç üretimin fiyatlarına aradaki fark kadar zam yaptıklarını ifade edenlerin oranı çok fazla olup; bu ürünleri üretimlerinde girdi olarak kullanan sektörlerde bu durumdan oldukça rahatsızdır. Buradaki asıl sorun iki bakış açısında da üretim maliyetlerinin ve enflasyonun artış göstereceği gerçeğidir.

Gelelim iç üretime; artırılan gümrük vergileri ile iç pazarı korumaya çalışırken; içeride bir üretim artışı olacağı varsayılmaktadır. Son 2,5 senede (son doğalgaz indirimi hariç) enerji maliyetleri ciddi oranda artmıştır. Örneğin 2018 yılında sanayi elektriği 0,282 ₺’den geçen süreçte 0,592 ₺’ye çıkmış ve yüzde 109,9 artış göstermiştir. Özellikle son 4 – 5 ayda iç talep ciddi oranda daralmış, Haziran ayında biraz hareketlenmiştir. Şu an Almanya başta birçok ülkenin en büyük korkusu iç talebin erimesidir. Bu şartlar altında iç üretimin kısa vadede toparlanması zor görünmektedir. Bu dönemde artan firma stoklarının eritilmesi için mutlaka stok finansman desteğinin uygulama usul ve esaslarının çıkarılması ve bankalara konunun öneminin anlatılması çok değerlidir.

Özetle, konulan ek gümrük vergilerinin (vergiler 4 aylık bir süre ve sonrasında azalan oranlı konulmuştur.) kısa vadede iç üretimi artırmayacağı, devlete ilave gelir yaratacağı ve o sektördeki piyasa yapıcılarına yönelik bir kar transferi olacağını ifade etmek yanlış olmayacaktır.