30.04.2024
Eriyip giden Antartika kıtası için çare var mı? Profesör R. Coase, 1961’de ‘’sosyal maliyet‘’ konusunu ele aldı, ‘’kullanan öder ‘’ dedi. Bu emredici tümcesiyle 1991’de Nobel İktisat Ödülü’nü kazandı.
Ama ortada ‘’kullanan öder‘’ diye bir olgu yok ki…
İnsanlığın tümü dünyayı ‘’ ortak ‘’ olarak kirletiyor / bozuyor / yok ediyor. Teknik dilde buna ‘’yaratılmış negatif diyoruz.
Negatif dışallığın iyi örneği Arktik’ler ve Antartika…
Karşımıza uzun adıyla Profesör Nikolas Gergescu-Roegen-bundan böyle onu NGR olarak anacağım- çıkıyor. 1906-1994 arasında yaşadı. Romen asıllı. ABD’ye göçtü, orada yaşadı. Hiç bir ekonomi metninde anı-sanı geçmez. Oysa o ‘’ Entropi Yasası’’ nı ilk kez ekonomiye uyarladı.
Entropi Yasası, işleyen sistemdeki kaos ve düzensizliğin sürekli arttığını bulgular. Grekçe ‘’trope’’ sözünden türetilmiş. ‘’ Dönüş’’ anlamına geliyor. Çünkü sistemdeki arızayı anlatıyor. Entropi katsayısı arttıkça, arıza ya da NGR’nin kullandığı deyimle ‘’ yok olmaya ‘’ gidiş hızlanıyor.
NGR, entropiyi termodinamiğe uyguluyor ve şu açılımı getiriyor: Yoktan Yaratılamaz / Yaratılan Yok Edilemez ekonominin de temel yasasıdır.
Sonra,Termodinamiğin 2. Yasası’nı yorumlar: Ekonomi, bir enerjinin faydası gibidir, faydası azalış yönündedir.
NGR, yerkürede hamadde kaynaklarının tükenmesiyle ekonominin üretim çevrimini giderek yapamıyacağı savındadır.
‘’Batışı Öngören Peygamber‘’ olarak anılan NGR artan / çoğalan entropiyle sistemin üretemez hale geleceğini söyleyen ‘’ilk‘’ iktisatçı. Cümle onundur:
-Bugün doğmuş bir çocuğun gelecekteki yaşamı daha az anlam ifade edecektir.
Bu nedenle ’ölçüsüz büyüme‘’, ‘’sadece büyüme‘’, ‘’büyümek gelişmektir ‘’ deyimlerinin safsata olduğunu savlar. ‘’Brüt GSMH’ya aldırmayın, brüt sosyal maliyeti hesaplayın! ‘’ der.
Kuşkusuz bu saptamalar ekonominin ana akım temsilcilerinin hiç hoşuna gitmez. NGR nerdeyse defterden silinir.
Ve biz insanlık olarak kuzey ve güney kutbundaki buzulların erimesini seyrederken, iklim ve çevre için 2050 Hedefleri koymakla yetiniriz, yok olmaya doğru koşarız…