Ve Nobel Edebiyat Ödülü  Fransız Annie Ernaux’e verildi. Gerekçe çok anlamlı : Kişisel  hafızanın köklerini ve kollektif  kısıtlamlarını  ortaya  çıkarmadaki  cesareti ve soğukkanlı keskinliği..Dört romanını Türkçe’ye Can yayınları kazandırmış. Kürtaj adlı romanı, filme konu oldu, Venedik’te Altın Aslan Ödülü aldı.

Bugün sizlere Nobel Tıp Ödülü -2022‘nın  sahibi  Prof. Svante Paabo ‘yu anlatmak istiyorum, heyecan verici  bir öykü… 

Nobel Ödül gerekçesinde tanımlama vardır, yargı yoktur, ‘’neden ‘’verildiği anlatılır. Bu defa farklı oldu… Nobel Komitesi  bu yılki Tıp Ödülü için ‘’İmkansız görülen bir görevi başardı ‘’ifadesini kullandı.Devamı şöyleydi:Keşifleri bizi insan yapan eşsiz özelliklerin araştırılması için temel sağlıyor !   

Evet, Dr. Paabo  naendertal genomunun  dizelimini gerçekleştirdi.  Nesli tükenmiş  canlıların  genomik bilgisini inşa etti,   paleogenomi  bilim dalına öncülük etti. Bitmedi : İnsan türünün akrabası olan ‘’ denisovalı’ları keşfetti.İnsanın evrimsel  tarihinde yeryüzüne nasıl yayıldıkları kanıtladı.

İsveç’li bilim insanı Dr. Paabo (doğ.1955) hep eski ve bozulmuş  genetik materyelle ilgilendi, Sibirya’da 2008’te  bulunmuş bir parmak kemiğinde elde edilen DNA’nın dizilişini  gerçekleştirdi, bununla  naendertallerin  hem insandan, hem de şempazeden farklı  olduğunu kanıtladı. Homo sapiens’lerin 70.000 yıl önce  Afrika’dan göç ettikten sonra  Avrupa’da yaşayan  naendertallerle çifleştiğini anladı.İnsan DNA’sının  % 1-4’ünün  naedertallerden geldiği  belirledi. Hastalık olarak ‘’Tıp 2 ‘’ diyabetiği, onların  armağanıydı. Homo sapiens, bu göç sonrası  o güne dek bilmediğimiz ‘’denisovalılar’’la da çiftleşmişti. Güney Asya insanının DNA‘sında   denisova  genleri vardı. Bu genetik miras vucutlarının düşük oksijen düzeyleriyle mücadele etmelerine yardımcı oluyor ve yüksek enlemlerde hayatta kalmasını sağlıyordu.

İşte bu kadar…

İlk insanın dünyaya yayılımı ve kimlerle çifteleştiği ve birbirinden gen alışverişi yaptığı konusunda sağlam bilgilere sahibiz.

Buna şapka çıkarılır…

Dr Paabo,  eğitiminin tümünü  Avrupa ülkelerinden aldı. Lisans ve yüksek lisansı İsveç’ten. Çok farklı alanlardan beslendi. Önce dil ve çeviri okudu. Sonrasında Rusça ve Ejiptoloji öğrendi. Tıp lisansı aldı ve fizyoloji ihtisası yaptı.

Babası Dr.Sune Bergstrom  ‘’homo sapiens’lerin  Afrika’dan  dünyayta yayıldıklarını ‘’ kanıtlamasıyla, 1982‘de Tıp Nobel ‘ini aldı.  Bu bir tesadüf mü hiç sanmıyorum… Ama ‘’ merak ‘’ dediğimiz  yetinin 2. kuşakta devamı diyelim buna… Bununla, bir baba ve oğula ilk kez Nobel Tıp Ödülü verilmiş oldu.  

İnsanlığa basamak atlatan, Darwin‘in Evrim Teorisi ‘ni pekiştiren, soluksuz bir mesainin sonucu olan bu bulgular, gelin bu işe bir keşif diyelim, müthiş mi müthiş keyifli…

Yaşar Kemal usta, Alpay Kabacalı’yla uzun söyleşisinin  bir yerinde şöyle  sesleniyor :İnsanın iki dünyası var. Bir tanesi insanın düş dünyası , mit  dünyasıdır. O dünyayı yaratır, sıkıştığı zaman o dünyaya sığınır. Bu iki dünya keşişmiyor.İkisini birden yaşıyor insan.