Berrin Bal Onur ve Neş’e  Aksoy Biber, zeytin, ekmek ve peynirden oluşan 3 ‘’demokratik gıdayı’’ anlattıkları 3 kitap,  4 uluslararası ödül aldı. Çıtayı çok yükselttiler… ‘’Balıkesir’in Gastronomi Kültürü Dünya Sahnesinde‘’ toplantısı, yeme / içme kültürünün  kitabın çok ötesinde  bir ‘’ proje ‘’ konusu olduğunu anlatıyor bizlere. Onur ve Biber ikilisine bunun için teşekkür borçluyuz. Bu misyonun  ‘’ ilk ‘’ insanı  olan Artun Ünsal hocayı unutmadan…

İktisat dünyasının gerçek bilimcisi, Nobel ödüllü, çok düşünen az yazan ama iz bırakan, son gününe dek çalışan Prof. Dr. Robert Solow’u(1924-2023) yitirdik.

Solow bize ne anlattı?

O, bir ekonominin doğal yoldan, değişim etkeni sağlamadan tam istihdama ve büyümeye ulaşamayacağını kanıtladı. ‘’Solow Tortusu’’ olarak anılan teknolojinin  büyümede yaşamsal olduğunu ortaya çıkardı. ‘’Büyümenin Babası‘’ 1956’daki ‘’Büyüme Teorisi ‘’yle öncülleri Harrod(1939) ve Domar(1946)’ın ‘’iksir’’ olarak olamayacağını  gösterdi. Oysa, Harrod-Domar Büyüme Modeli, 1963’den sonra Türkiye’nin 5 yıllık kalkınma planlarının  kaldıracıydı. O kaldıraç yanlış bir dayanağa yaslıymış…

Solow Türkiye’de de bir konferans verdi, onu dinlerken sermaye öğesini ‘’ eski ‘’ ve ‘’ yeni ‘’ olarak ikiye ayırmasına  hayret etmiştim. Israrla  ‘’yeni sermaye’’ nin  teknoloji ile üretileceğini vurgulamak istiyordu, sermaye ‘’parasal kaynak ‘’ değildi. ‘’Az Gelişmişlik’’ olgusunun paradan (sermaye) çok teknoloji yoksulluğundan kaynaklandığını söylemese de, bu dersi çıkarmamızı arzuladı. Teknoloji etkeni teoride ‘’Ekzojen Büyüme Teorisi‘’ olarak bilinir. Türkiye’de hep gizemi aranan verimlilik artışı bu ‘’yeni sermaye’’yle üretilebiliyor.

Prof. Solow haklı olarak 1987 Ekonomi Nobel’ini aldı, o ekonominin ‘’kaynak suyunu’’ bulmuştu. Model kurmanın önemini göz ardı etmeden ‘’yalın düşündü‘’, sorunu parçalarına ayırmasını  bildi, abartılı olmaktan uzak durdu.

Akademik yaşamında şanslıydı, doktora hocası, girdi- çıktı analizinin babası Prof. Leontief idi. Ama onunla tez yazan başta Prof. Stiglitz ,4 insanın Nobel alması onun da bir ‘’şans kapısı’’ olduğunu söyler.

Türkiye planlama mantığı 2 gizemli sayıya ‘’3’’ ve ‘’7’’ ye dayanır. ‘’3’’ tasarruf oranını ve ‘’7’’ ise yıllık büyüme öngörüsünü verir. ‘’Teknoloji‘’ ve  ‘’Teknolojik  Değişken ‘’ olmadan  bunun mümkün olmayacağını 60 yıllık uygulama bize anlattı.

Solow’dan öğreneceklerimiz var ama önce ders çıkarmak gerekiyor…

Noktalarken: Şairimiz Süreyya Berfe, Zeynep Oral’ın güzel sözleriyle ‘’Tabiata karıştı‘’, kendi sözleriyle ‘’denize gitti’’.  PEN Türkiye’nin ona yaraşır ifadesiyle ‘’ey kendine hem gölge hem fener olan, ey egelerin egesi ‘’ ydi.

‘’Hayatı şiire taşıdığı’’ için hep yaşayacak, bundan eminim.