Beş temel hak kabulü var :

1.Hak: Yaşam hakkı. Metin ‘’Doğumdan ölümüne canlıyı korumak ve ona sağlık olanağı sunmak bir kamu sorumluluğudur’’ diyor.

2.Hak: Eğitim hakkı. Okumanın bir kamusal hak olduğu saptamasından hareketle, yüksek öğretim ‘’parasız’’ oluyor.

3.Hak: Su hakkı. Su ve suyun kullanımı kamusal hale geliyor ve ücretsiz oluyor.

4.Hak: Toprağı kamulaştırma hakkı. Eskiden ‘’rayiç değer ‘’ takdiri var iken, şimdi ‘’ederi ‘’ esas alınıyor.

5.Hak: Doğal kaynakların kullanım hakkı. Bu hükümle Pinochet rejiminin dünya tekellerine armağan ettiği bakır ve lityumun yeniden dünya fiyatlarından satışı mümkün oluyor (Şili bakırda 1.nci, lityumda ise 2.ci büyük üretici). 

Bir de temel hak ‘’ olmasa da, anılan bir dizi olgu var. Örneğin, direnme ve grev hakkı. 40 küsür yıldır ‘’yasak‘’ olan eylemler serbestleşince, bu tür haklar tek tek anılmak istenmiş.

Bu Anayasa ile 2 temel kurum özellikleriyle tanımlanıyor: İlki Merkez Bankası. Banka, mutlak bağımsız. İkincisi, oluşturulan 17 kişilik Yüksek Hukuk Konseyi, tüm yargı atamalarında adayları belirleyecek.

Pinochet‘in ‘’ultra sağ’’ ve ‘’yasakçı ‘’ anayasa dilinden arınmak ve ‘’özgürleşmek ‘’ için Şilililer yaşama dair her şeyi bu metinde tanımlayıp, 388 maddeli ve yaklaşık 55.000 sözcükten oluşan bir anayasa metni yazdıkları anlaşılıyor..

Şili’nin 36 yaşındaki Cumhurbaşkanı Boric’in ‘’Şili’ler bu metinle daha fazla demokrasiyi seçmiş oldular ‘’ tümcesi, yapılan işin anlamlı bir özetlemesi. Boric‘e bir ekleme yapayım: Bunu yapan Kurucu Meclis’te erkek kadın kadın sayısı eşitti, bununla kadın-erkek eşitliği resmiyet kazandı. Bu Meclis’in Başkanı ise bir mapucha kızılderilisi kadın.

Yeni Anayasa ile 1823 tarihli Monroe Doktrini de artık tarih oluyor. Zira bu doktrin, Latin Amerika’yı ABD’nin arka bahçesi ilan ediyordu.  

17 yıl boyu süren ölüm, şiddet ve tutuklanma dolu bir baskı rejimi geçmişinin yorgunu olan Şili halkı 388 maddeli bu ‘’barış şiirini‘’ fazlasıyla hak ediyor.

Forza Chile…