İlki, dostum Kemal Anadol’a İzmir Kitap Fuarı’nde verilen anlamlı plaket. İzmir BŞB Başkanı Cemil Turgay imzasıyla ‘’Düşün dünyamıza  yaptığınız katkılardan dolayı ‘İzmir’in Yaşayan Değeri‘ olarak aramızda olmanızdan dolayı teşekkür ederiz‘’ denildi. Anadol, bunu hak ediyor!…Belge-roman türünde verdiği eserlerle düşün dünyasında  çoktan yerini almıştı.

İkincisi, dostum Emre Arolat’ın kurucusu olduğu EAA Mimarlık  ‘’Dünyanın  En İyi 100 Mimarlık Grubu’’ arasına seçildi. Hep farklılığı, derinliği ve anlamı arayan çizimleriyle Arolat ve EAA arkadaşlarını kutluyorum.

Üçüncüsü,160 yaşını geride bırakan Darüşşafaka Cemiyeti’nin 2023 Entegre Raporu’ndaki göz kamaştırıcı bulguları. Türkiye’nin ilk STK’sı, bir ‘’şevkat yuvası ve iyileştiren okul‘’. Performans ölçümü yapan tek STK. Hesapları dış denetimden geçiyor.‘’ Darüşşafaka Kültürümüz  Fikri Sermayemiz ‘’ demekle çok haklılar.

Eriyip giden Antartika kıtası için çare var mı?

Profesör R. Coase, 1961’de ‘’sosyal maliyet‘’ konusunu ele aldı, ‘’kullanan öder ‘’ dedi. Bu emredici tümcesiyle 1991’de Nobel İktisat Ödülü’nü kazandı.

Ama ortada ‘’kullanan öder‘’ diye bir olgu yok ki…

İnsanlığın  tümü  dünyayı ‘’ ortak ‘’ olarak kirletiyor / bozuyor / yok ediyor. Teknik dilde buna ‘’yaratılmış negatif  diyoruz.

Negatif dışallığın iyi örneği  Arktik’ler ve Antartika…

Karşımıza uzun adıyla Profesör Nikolas Gergescu-Roegen-bundan böyle onu NGR olarak anacağım- çıkıyor. 1906-1994 arasında yaşadı. Romen asıllı. ABD’ye göçtü, orada yaşadı. Hiç bir ekonomi metninde anı-sanı geçmez. Oysa o ‘’ Entropi Yasası’’ nı ilk kez ekonomiye uyarladı.

Entropi Yasası, işleyen sistemdeki kaos ve düzensizliğin sürekli arttığını bulgular. Grekçe ‘’trope’’ sözünden türetilmiş. ‘’ Dönüş’’ anlamına geliyor. Çünkü sistemdeki arızayı anlatıyor. Entropi katsayısı arttıkça, arıza ya da NGR’nin  kullandığı deyimle ‘’ yok olmaya ‘’ gidiş  hızlanıyor.

NGR, entropiyi termodinamiğe uyguluyor ve şu  açılımı  getiriyor:  Yoktan Yaratılamaz / Yaratılan Yok Edilemez  ekonominin de temel yasasıdır.

Sonra,Termodinamiğin 2. Yasası’nı  yorumlar: Ekonomi, bir enerjinin  faydası gibidir, faydası azalış yönündedir.

NGR, yerkürede hamadde kaynaklarının tükenmesiyle ekonominin üretim çevrimini giderek yapamıyacağı savındadır.

‘’Batışı Öngören Peygamber‘’ olarak anılan NGR artan / çoğalan entropiyle  sistemin üretemez hale geleceğini söyleyen ‘’ilk‘’ iktisatçı. Cümle onundur:
-Bugün doğmuş bir çocuğun gelecekteki yaşamı daha az  anlam ifade edecektir.

Bu nedenle  ’ölçüsüz büyüme‘’, ‘’sadece büyüme‘’, ‘’büyümek gelişmektir ‘’ deyimlerinin safsata olduğunu savlar. ‘’Brüt  GSMH’ya aldırmayın, brüt sosyal maliyeti hesaplayın! ‘’ der.

Kuşkusuz bu saptamalar ekonominin ana akım temsilcilerinin hiç hoşuna gitmez. NGR nerdeyse defterden silinir.

Ve biz insanlık olarak  kuzey/ güney kutbundaki buzulların erimesini seyrederken, iklim için de 2050 hedefleri koymakla yetiniriz, yok olmaya doğru koşarız…  

Ustamız Yaşar Kemal ise ‘’umudun muştusu’’ olmaya devam ediyor: İnsanoğlu yaratıcıdır.Sıkışınca taşı un eder, kayaları deler, toprağın altını üstüne getirir, en umulmaz yerden kendine bir dost çıkarır.