19 milyonluk Şili halkı, 16 Mayıs’ta yeni anayasalarını oylamaya hazırlanıyor.

‘’Evet’’ oyunun  çıkması kesin ! 

Zira bu metin  onların elinden çıkma, her satırı  onlarca kez tartışılmış, yeni anayasalarına onlar ‘’ Sosyal Sözleşme ‘’ diyorlar.

Zalim General  Pinochet‘in diktasından tam 30 yıl sonra,  Şili  halkı  geçen 25 Ekim ‘de  ‘’haklardan yana  sadece yasakçı ,piyasa için  sonsuz özgürlükçü‘’  anayasasını    yırtmaya karar  verdi. 

Neler değişiyor ?

+Yasalar artık salt çoğunlukla çıkacak.

+Kadın / Erkek hak eşiti oluyor. Kadın ve erkeğin  parlamentodaki  sayıları eşit.

+Ülkenin  esas sahibi olan kurucu  azınlıklar, parlamentonun doğal üyesi haline geliyor.

+Su  hakkı başta  olmak üzere  ‘’ücretsiz ‘’ sosyal haklar yaşama giriyor.

+Şirket tekelleri ortadan kalkıyor.

Şili‘de şimdi  yeni bir  dönem başlıyor....

Dönemin adı ‘’nimetlerin paylaşımında fırsat eşitliği‘’olacak.

Kamu hizmetleri ağı  genişleyecek ... Yüksek öğrenim parasız olacak... Yurttaş  hak ararken yasaklıyıcı rejimin  duvarına çarpmayacak... Yerli azınlıklar vatandaş   olacak....

Bütün bunları gerçekleştirirken Başkan Allende’nin ‘’millileştirme’’leri gerekmiyor. Dünyanın gelir dağılımı en  adaletsiz  ülkelerinden biri olan Şili‘de  etkin bir vergilendirme  yeterli olacak.

‘’ Göç ‘’ araştırması için 2013’te  Santiago sokaklarında dolaşırken, bu  zengin / fakir ayırımının karpuzun iki yarısı gibi yanyana yaşadığını görmüştüm.

 Sivil bir anayasasının ülkenin  gelişme ufkunu da belirleyeceğini  Şili Deneyi çok açık bir şekilde  söylüyor.

Eserleri 40 dile çevrilmiş Şili’li yazar ve  insan hakları eylemcisi Ariel Dorfmann (doğ.1942)   ‘’Toplum olarak geçmişimizle yüzleşmek ve o geçmişten  tamamen sıyrılmak zorundayız ‘’ der.

Evet, Şili 1 yıla bile zor sığan 2  referandum  ile bunu yapıyor ve kendisiyle yüzleşiyor.

‘’Yüzleşiyor’’ ve gelecek yolunda  yürüme kararı alıyor.

Bu yüzleşme,‘’ Sıfır Özgürlükle  25.000 $ kişi başına gelir ‘’ denkleminin de bozulması anlamına geliyor.

Daha  Özgür / Daha Yeşil / Daha Adil hedefli bir Şili, salt Latin Amerika’da değil, yerküre genelinde de bir ‘’model ülke ‘’ olabilir.

Sadece ‘’model‘’ ile değil, düşleri ancak  insanların  yaşama geçirebileceğini  bize kanıtlayarak... 

Bu düşleri için Şili bedel ödedi,direndi,öldü, viran oldu.

En önemlisi, Başkan S. Allende’nin katledildiği  11 Eylül 1974’den bu yana 47  yıldır  hep  sokakta...

Bu hafta  Brezilya Yüksek Yargısı ‘nın  yeniden  adaylık hakkını iade  ettiği 13 yıl  Başkanlık yapan Lula de Silva ( doğ.1945)  ilk demecini verdiği  Der Spiegel  dergisine ‘’ İlk işimiz yeniden sokağa çıkmak olacak ‘’ derken, sokağın  Latin Amerika yaşamındaki yerine  işaret ediyordu.

Evet,Latin Amerika’da 5 ülkenin bağımsızlığını gerçekleştiren  Simon Bolivar’ın (1783-1830)  ‘’ kurtarıcı mitosu ‘’nu ( El Liberdator)kırmak için sokağa çıkmak gerek, çünkü sokak  gerçekliğin ta kendisi.

Yolun açık olsun Şili....